Στη μνήμη της Αλεξάνδρας Νάκου… Αυτός είναι ο Έρωτας!..

 Ένα  οικογενειακό  παλίμψηστο  που  σε  κάθε  του  περγαμηνή  φωλιάζει  μια  ερωτική  ιστορία…  Ο νους και το σώμα, το συναίσθημα, το πάθος, η αφοσίωση, οι ήρωες που αγνοούν τη λογική. Καθώς η Αλεξάνδρα Νάκου με προσήλωση και απόλυτη αυτοσυγκέντρωση προετοιμάζει την «Άγια Τράπεζα» της οικογένειας της, όπου θα εξελιχθεί η περφόρμανς, οι θεατές φέρνουν στο νου τους το εκμαγείο μνήμης πάνω στο οποίο έχουν αποτυπωθεί διάφορα γεγονότα.
Η καλλιτέχνιδα εναποθέτει ως Άγιο Κάλυμμα κεντημένα μεσοφόρια σχηματίζοντας ένα πολυεπίπεδο μέσα στο οποίο είναι καταγραμμένη η ιστορία που θα μοιραστεί μαζί μας.
Μια πολλή μελετημένη δουλειά από τη νεαρή εικαστικό που συμμετέχει στην έκθεση «Το Σώμα. Ο Έρωτας» σε επιμέλεια Μάνου Στεφανίδη. Σκηνοθετημένο με ακρίβεια το κείμενο ξεναγεί το θεατή στην ιστορία ενός αιώνα. Χωρίς προσχεδιασμένες συγκινήσεις, προφανώς η καλλιτέχνιδα επιδιώκει ο θεατής να ανακαλύψει το όποιο συναίσθημα μέσα από τους κραδασμούς που η ίδια η ιστορία μπορεί να προκαλέσει στον καθένα ξεχωριστά.
Ας ακολουθήσουμε όμως την Αλεξάνδρα Νάκου καθώς ξετυλίγει το κουβάρι μιας οικογενειακής ιστορίας…

«Origin» = προέλευση, καταγωγή

 Η Αλεξάνδρα Νάκου για την performance «Origin» χρησιμοποιεί την πρακτική της «τέχνης αρχείου». Συγκεντρώνει μια σειρά οικογενειακών φωτογραφιών και μη, αντικειμένων-ντοκουμέντων και πληροφοριών κάνοντας μια αναδρομή στην ιστορία και τις ρίζες της. Επιχειρεί να συνθέσει μια αφήγηση αναζητώντας την προέλευση ενός οικογενειακού κειμηλίου, του ονόματος Έρωτας. Στοιχεία που αρχικά μοιάζουν να μην έχουν άμεση συνάφεια μεταξύ τους, συνδέονται μέσω μιας συνειρμικής συλλογιστικής και τοποθετούνται σε μια σειρά γεγονότων. Οι λέξεις κινούνται μεταξύ μεταφοράς και κυριολεξίας, μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας.

Καλοκαίρι του 1877. Κύθνος

Το ζεύγος Νικητού παραθερίζει στην Κύθνο. Προφανώς από λάθος υπολογισμούς στην Άννα Νικητού έρχονται πόνοι γέννας και φέρνει στον κόσμο ένα όμορφο ξανθό αγόρι με μπλε μάτια. Μετά από σαράντα ημέρες η οικογένεια επιστρέφει στην μόνιμη κατοικία της στην Αθήνα, περιοχή Μετς, οδός Ευγενίου Βουλγάρεως, σε απόσταση μόλις λίγων μέτρων από το Α΄ νεκροταφείο Αθηνών.
Την ίδια περίοδο ο γλύπτης Γιαννούλης Χαλεπάς στο μαρμαρογλυφείον Αρνακόλα, πλησίον του Α΄ νεκροταφείου σκαλίζει την κοιμωμένη του. Την πανέμορφη Σοφία Αφεντάκη την οποία λόγω του κάλλους της η αθηναϊκή κοινωνία είχε ανακηρύξει ως την «κόρη των Αθηνών». Όσον αφορά το θάνατο της η ιστορία διχάζεται αφού άλλοι την θέλουν να πεθαίνει από φυματίωση και άλλοι να αυτοκτονεί από παράφορο έρωτα για τον Ιταλό τενόρο Μάριο Τζοβάνι που γνώρισε σε ταξίδι της στην Νάπολη.
Ο Χαλεπάς καλείται από την οικογένεια να την παρατηρήσει για πρώτη φορά νεκρή και με τη σμίλη του να την περάσει στην αθανασία. Ουσιαστικά φιλοτεχνεί το ολόσωμο πορτραίτο μιας ζωντανής και όχι μιας πεθαμένης κοπέλας, μιας αγίας. Η Σοφία απεικονίζεται ξαπλωμένη σε ανάκλιντρο και όχι σε κρεβάτι ή σε μνήμα. Η έκφραση του προσώπου της μοιάζει αρκετά με αυτήν της Μαγδαληνής σε έκσταση, όπως συνήθιζαν να την αποδίδουν οι μεγάλοι ζωγράφοι. Εάν απουσίαζε ο σταυρός, μπορεί κάλλιστα όποιος την δει να φανταστεί πως πρόκειται όχι για το άγαλμα μιας νεκρής, αλλά για το άγαλμα μιας ερωτευμένης κοπέλας σε περισυλλογή ή ακόμα και για την ίδια την Μαρία την Μαγδαληνή.
Επιστρέφοντας στην οικογένεια Νικητού, το μωρό έχει ήδη φτάσει έξι μηνών και η μητέρα του κρατώντας το στην αγκαλιά βγαίνει την καθημερινή της βόλτα και περνάει από το μαρμαρογλυφείο, ο Χαλεπάς καθώς σκαλίζει αντικρίζει το βρέφος και εκστασιασμένος βγαίνει έξω φωνάζοντας «Αυτός, αυτός είναι ο έρωτας , θα βαπτίσω αυτό το παιδί εγώ και θα το ονομάσω Έρωτα». Όπως και τελικά γίνεται.
Ο Έρωτας μεγαλώνει με τα τρία του αδέρφια, είναι άνθρωπος ήρεμος και φιλόμουσος παίζει μαντολίνο στην Αθηναϊκή Μαντολινάτα του Κοκκίνη και δουλεύει στο εργοστάσιο επίπλων του πατέρα του στην οδό Συγγρού και Στρατηγού Μακρυγιάννη, ενώ πολύ  αργότερα θα αναλάβει την κατασκευή των εδράνων της Βουλής των Ελλήνων. Υπηρετεί  τη μακρόσυρτη θητεία του και όταν επιστρέφει συναντά τυχαία τον Σπύρο Ντούνη  φίλο της οικογένειας του, με την κόρη του Ευαγγελία η οποία είναι μαθήτρια της σχολής Χιλ και εκείνη τη μέρα γιορτάζει τα 14α γενέθλια της. Περπατάνε στην πλατεία Ομονοίας πηγαίνοντας στο κατάστημα singer για να της κάνει δώρο μια ραπτομηχανή. Ο Έρωτας ξαφνιάζεται από το πόσο έχει αλλάξει και παρότι έχουν δεκαέξι ολόκληρα χρόνια διαφορά δεν χάνει ευκαιρία και την ζητάει. Η αρχοντομοναχοκόρη Ευαγγελία μαγεύεται από έρωτα για τον Έρωτα ακριβώς όπως ο Χαλεπάς και αμέσως δέχεται. Διαμένουν για λίγο καιρό στο δρόμο που συνδέει την Πύλη Ανδριανού με την Αναπαύσεως, όμως η Ευαγγελία δεν ρεμβάζει πια στο παράθυρο της λόγω του μαυροφορεμένου και πένθιμου χαρακτήρα του δρόμου και έτσι ο πατέρας της το παραχωρεί ως ίδρυμα για την εκμάθηση οικοκυρικών απόρων κοριτσιών.
Τελικά μεταφέρονται στην καινούργια τους κατοικία, προίκα της Ευαγγελίας μέσα στους στύλους του Ολυμπίου Διός. Όμως ο πόλεμος ξεσπά ο Έρωτας επιστρατεύεται και φεύγει, επιστρέφει μετά από χρόνια καταπονημένος. Αποκτούν μαζί επτά παιδιά. Κατά τη διάρκεια της κατοχής όντας μεγάλος πια σε ηλικία, συμμετέχει στην αντίσταση και η Ευαγγελία τον βοηθά μεταφέροντας μέσα στην πλούσια κόμη της, που είναι δεμένη κότσο μηνύματα. Κάποια στιγμή συλλαμβάνεται και κρατείται για δύο χρόνια σε μπουντρούμια της Πλάκας στην οδό Φρηνίχου. Βασανίζεται χωρίς να ομολογεί. Η Ευαγγελία για να καταφέρει να επιβιώσει ξεπουλάει λίγα λίγα τα ταιριασμένα σύνολα και κοσμήματα της, για τα βασικά. Ένα βράδυ οι συναγωνιστές του Έρωτα καταφέρνουν να τον απελευθερώσουν όμως εκείνος από τις κακουχίες δεν έχει καν το κουράγιο να σηκωθεί και να τους ακολουθήσει. Τον δένουν σε μια καρέκλα για να καταφέρει να σταθεί στη γρήγορη φυγή τους, τον σηκώνουν στους ώμους τους και τον πηγαίνουν σπίτι. Εκεί κανένας πια δεν τον αναγνωρίζει αφού του έχουν αφαιρέσει όλα του τα δόντια και το σώμα του είναι γεμάτο τραύματα. Η γυναίκα του σχίζει ένα σεντόνι σε λωρίδες και του τυλίγει τις πληγές. Πεθαίνει το 1948.

27 Μαρτίου 1981,
104 χρόνια μετά. Αθήνα

Το ζεύγος Νικητού αποκτά έναν γιο. Ο οποίος σπουδάζει βιολογία και εξειδικεύεται στην εμβρυολογία δουλεύοντας και εξελίσσοντας την εξωσωματική γονιμοποίηση στην Ελλάδα. Σήμερα βοηθά ζευγάρια  να αποκτήσουν το πολυπόθητο, κρύβεται πίσω από ένα μεγάλο ποσοστό συλλήψεων και γεννήσεων σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Bologna. Φέρει όλα τα χαρακτηριστικά των προγόνων του, και το όνομα αυτού Έρωτας.

∗Δημοσιεύτηκε το Δεκέμβριο του 2017

Last modified: 26/09/2019