Αιμιλία Μπουρίτη: Δέμας, το βίωμα της μεταμόρφωσης

Η ύπαρξη του σώματος είναι ένα είδος ποινής, μια εκδοχή ατυχήματος ή δοκιμασίας σε αντίθεση με την ψυχή – το άλλο τμήμα της ανθρώπινης ύπαρξης – που ως καθαρά πνευματική υπόσταση θεωρείται το «αγαθό». Θέσεις που ήταν θεμελιακές στους πυθαγόρειους, τους Ιουδαϊστές (το σώμα είναι από λάσπη, ενώ η ψυχή είναι ανάσα του Θεού), το χριστιανισμό κλπ. Όμως με το χρόνο εμφανίστηκαν οι υποστηρικτές της άποψης που βλέπουν το σώμα ως αναγκαία προϋπόθεση της πνευματικής ζωής και κατ’ επέκταση της ψυχής. Πώς θα μπορούσε να σκεφθεί κανείς ή να νιώσει συναισθήματα αν δεν διέθετε εγκέφαλο; Ο ανθρώπινος εγκέφαλος «δημιούργησε» το Θεό αλλά και το σύμπαν. Το σώμα απέκτησε την υπόσταση που του αρμόζει και ο ίδιος ο εγκέφαλος του το ταύτισε με τη λειτουργία του σύμπαντος.
Αυτή την κοσμική διάσταση δίνει στο ανθρώπινο σώμα με την performance «Δέμας» η χορογράφος εικαστικός Αιμιλία Μπουρίτη. Η  καλλιτέχνιδα ήταν καθηλωτική. Παρακολουθήσαμε μια παράσταση όπου το πάσχον δέμας επιστρέφει στη μήτρα, γίνεται σύμπαν, τιμωρείται, παλεύει, αντιστέκεται, τραυματίζεται, παγιδεύεται, ματώνει, απελευθερώνεται, λυτρώνεται. Κάθε ανάσα του είναι μια μάχη. Ως ζωντανό ρευστό ανασυντίθεται σε δέμας. Κάθε του ανάσα είναι ένα νέο βήμα ζωής, μια νέα έκρηξη. Κάθε θεατής μπορεί να αναγνωρίσει στο «δέμας» της Μπουρίτη τις δικές του αγωνίες, τις δίκες του ήττες και νίκες, τα δικά του βιώματα. Το δικό του σύμπαν. Κάθε της κίνηση ένα ζωντανό γλυπτό ενός κόσμου που καταρρέει και ανασυντίθεται όπως συμβαίνει στο μεγάκοσμο του σύμπαντος. Καθώς παλεύει στην τελευταία της μάχη για λύτρωση  οι στίχοι του Ράινερ Μαρία Ρίλκε είναι παρόντες:
…Κάτι ανασηκώνεται, ξεχωρίζει. Ένα κορμί ξεκόβει απ’ τον κορμό του δέντρου και μια νεαρή γυναίκα,
ματωμένη και γυμνή,
χτυπιέται: λύσε με!
(Το τραγούδι του έρωτα και του θανάτου)

Για το «Δέμας» που ως ένα ζωντανό ρευστό σταδιακά υλοποιείται σε σώμα με αίμα, κόκαλα και σάρκα η performer Αιμιλία Μπουρίτη μας λέει:

H δράση μου λέγεται δέμας, δηλαδή σώμα, αλλά είναι ενδιαφέρον να αναφέρω ότι η λέξη σώμα σήμαινε αρχικά (στον Όμηρο και μέχρι τον Ησίοδο) «το νεκρό σώμα, το πτώμα», το δέμας δήλωνε «το ζωντανό σώμα».
To έργο δέμας είναι μία δράση η οποία αντιμετωπίζει το σώμα ως ζωντανό ρευστό. Είναι ένα κοσμικό ταξίδι, που το κάθε επίπεδο ύπαρξης προσθέτει και ένα καινούργιο στοιχείο σωματικότητας.
Πρόκειται για μία κοσμική διαδρομή που το ζωντανό ρευστό αλλάζει επίπεδα ύπαρξης μεταβάλλεται  σταδιακά σε ένα φυσικό σώμα (δέμας) με αίμα, κόκαλα και σάρκα.
Η δράση εξελίσσεται σε μία εικαστική εγκατάσταση όπου τα υλικά παίζουν έναν σημαντικό ρόλο αφού βοηθούν στην παραπάνω μεταμόρφωση.

 Γιατί δίνεις στο σώμα αυτή την κοσμική διάσταση;
Το σώμα κατά τη γνώμη μου είναι μία περίληψη του σύμπαντος, κάθε στιγμή με τη γέννηση και το θάνατο εκατομμυρίων κυττάρων δημιουργείται ένα big bang.Μία άλλη λειτουργία του σώματος που μπορεί να μας συνδέσει με τη σχέση σώματος και σύμπαντος είναι η αναπνοή. Το σώμα εισπνέει και η φόρμα του διαστέλλεται και καθώς εκπνέει συστέλλεται. Μία μικρογραφία του σύμπαντος που μου φέρνει στη σκέψη σύμφωνα με την ινδουιστική φιλοσοφία την εικόνα του Braman (το  κοσμικό ον ή δημιουργός) ο οποίος κάθε φορά που εκπνέει το σύμπαν εμφανίζεται και μεγαλώνει και κάθε φορά που εισπνέει το σύμπαν συρρικνώνεται στο απόλυτο μηδέν.

Θεωρείς το κομμάτι της σωματικότητας βασικό στοιχείο στη δουλειά σου;
Ναι, επειδή έχω background χορεύτριας, χορογράφου και αργότερα η εκπαίδευση μου ήταν visual artist νιώθω έντονα την ανάγκη του διαλόγου μεταξύ του σώματος ως δυναμικής κίνησης και της  εικαστικότητας που προσδίδει η φόρμα του και τέλος  πως τα δύο αυτά συνδιαλέγονται με το μεγάλο κεφάλαιο που λέγεται χώρος.

Θα ήθελα να σε ρωτήσω γενικά ποια είναι η σχέση του performer με τους θεατές; 
Η σχέση του performer με τους θεατές γενικά στις δράσεις επαναπροσδιορίζεται ανάλογα με τη φύση της δράσης. Κύριο χαρακτηριστικό είναι η αμεσότητα όσον αφορά τη θέση που ο θεατής θα παρακολουθήσει τη δράση ώστε το βίωμα του καθώς παρακολουθεί να γίνει πιο δυνατό. Δεύτερο σημαντικό στοιχείο είναι η προοπτική της θέασης καθώς μπορεί ο performer να έχει κατά νου η δράση του να θεαθεί από ορισμένη θέση του χώρου για να τονιστεί ίσως με τον τρόπο αυτό ένα συγκεκριμένο μήνυμα που θέλει να μεταφέρει.

Έχω την εντύπωση ότι ο performer καθώς δρα βιώνει κατά κάποιον τρόπο μία συγκέντρωση που μπορεί να ερμηνευτεί και ως μοναξιά.
Θα έλεγα ότι πρόκειται για μία βαθιά συγκέντρωση που εξαρτάται από την ψυχολογία του performer. Για μένα η συγκέντρωση αυτή μπορεί να βρει ένα πολύ εσωτερικό σημείο επικοινωνίας, μη λεκτικό, και να καταφέρει έτσι να δημιουργήσει μία γέφυρα μεταξύ του ψυχισμού του performer και του θεατή.

Τι μήνυμα θα ήθελες να μεταφέρεις μέσα από την performance δέμας;
Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να μοιραστώ με τους θεατές  το βίωμα της μεταμόρφωσης. Τη διαδικασία που ακολουθεί το σώμα καθώς αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως ένα ζωντανό ρευστό και πως αυτό σταδιακά υλοποιείται σε σώμα με αίμα, κόκαλα και σάρκα.
Η performance έγινε ως παράλληλη δράση στην έκθεση ομάδα αυστριακών καλλιτεχνών FLAT 1.

Last modified: 13/10/2018