Αγγέλικα Βαξεβανίδου: Η δημιουργική διαδικασία είναι έναυσμα για ενδοσκόπηση και ψυχανάλυση

Γιάννης Τζιμούρτας

Δημοσιογράφος

Η δουλειά της Αγγέλικας Βαξεβανίδου δεν είναι απλώς μια ανθρωποκεντρική ζωγραφική. Δεν είναι μια σειρά πορτρέτων από οικεία πρόσωπα. Οι φιγούρες της είναι τα υποκείμενα μιας ψυχαναλυτικής διαδικασίας. Πρόσωπα νιώθουμε να μην υπήρξαν ποτέ για μας, αλλά μας γεννούν την ελπίδα κάποτε να υπάρχουν. Γι αυτό και γίνονται οικεία. Το σύμπαν των ηρώων της Αγγέλικας Βαξεβανίδου είναι δομημένο από εικόνες που καταγράφουν το ασυνείδητο μέσα από πρόσωπα – σύμβολα.

Παρατηρώντας πολλά από τα έργα σας, αντιλαμβάνομαι ως ατμόσφαιρα, ως αύρα μια μεταφυσική διάθεση. Θα μου πείτε ότι στην τέχνη το μεταφυσικό είναι διάχυτο. Αλλά αυτά τα πρόσωπα μοιάζουν να έρχονται από «αλλού». Είναι και δεν είναι. Πανέμορφα, ελκυστικά, αλλά παρόντα και απόντα.

Εννοείται ότι θα ήταν δύσκολο να μιλήσουμε για τέχνη χωρίς κάποια μεταφυσική διάσταση. Για εμένα αυτή είναι και η ουσία της τέχνης. Η μελέτη και η συζήτηση δηλαδή της συνειδητότητας, που είναι σίγουρα ευεργετική και πρέπει να εξασκείται. Νομίζω ότι αυτό που αναφέρεστε ως ομορφιά ελκυστικότητα και παρουσία – απουσία είναι η υλοποίηση αυτής της μελέτης .

Οι ήρωες σας μοιάζουν να κρύβουν έναν άλλο ήρωα. Μας βλέπουν σαν είδωλα μέσα από καθρέφτη. Απλώνεις το χέρι αλλά δεν αγγίζεις.

Πάντα κοιτάω να βρω την ουσία για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Είναι αυτό που φέρει το μεγαλύτερο νόημα για μένα. Την ίδια αναζήτηση είχαν και έχουν πολλοί άλλοι καλλιτέχνες μέσα στην ιστορία. Όταν κοιτάω τη δουλειά του Bill Viola ή του Alberto Giacometti αισθάνομαι τη γνώριμη σε μένα αναζήτηση αυτή.

Συνομιλείτε με τους ήρωες σας; Αυτό το μυστικό που μπορεί να κρύβει ένας άνθρωπος που σε κοιτά κατάματα, όπως οι δικοί σας ήρωες, εσείς το γνωρίζετε ή αφήνετε να το κρατούν καλά φυλαγμένο.

Δεν είναι μόνο οι φιγούρες αλλά όλο το σύνολο της δουλειάς με το οποίο συνομιλώ. Θέλω να χαθώ μέσα σε αυτήν τη συνομιλία. Χάνοντας τον εαυτό μου μπαίνω στα μυστικά που κάτω από άλλες συνθήκες θα ήταν απροσπέλαστα. Υπάρχουν πάντα κάποια μυστικά τα οποία μένουν κρυφά, ακόμα και σε εμένα.

Αν και γυμνές οι φιγούρες δίνουν την εντύπωση ότι αυτό το αποκαλυπτικό γυμνό είναι το ρούχο τους. Είναι όμως;

Ο σύζυγος μου είναι Βρετανός και συχνά λέει «He is wearing his birthday suit». Η φράση αυτή εξηγεί ακριβώς την ερώτηση.

Το γκρι που «περιβάλλει» του ήρωες είναι το γκρι της μοναξιάς ή το γκρι που τονίζει το αίνιγμα της ύπαρξης τους.

Άρχισα να παρατηρώ αυτό το φόντο μέσα στη δουλειά μου το 2010, όταν μελέτησα τις λεπτομέρειες των έργων και από τότε το εξελίσσω. Για μένα είναι σημαντικό να απομονώνω την φιγούρα από εξωτερικές παρεμβάσεις και το πεδίο από ίχνη με βοηθάει σε αυτό. Η απομόνωση από εξωτερικές παρεμβάσεις αφήνει το άτομο να ξεδιπλώσει το πεδίο της προσωπικής του προσήλωσης και έτσι επιτρέπει σε εμένα να παρατηρήσω τον εσωτερικό του κόσμο σε όλη του την ευθραυστότητα και παροδικότητα..

Υπάρχει μια ψυχαναλυτική διάθεση επάνω στους ήρωες που μας γνωρίσετε; Μπορεί π.χ ο καμβάς να εκληφθεί και ως κρεβάτι ψυχαναλυτή;

Πιστεύω ότι ψάχνω στη δουλειά μου όπως όλοι. Κάθε δημιουργική διαδικασία και έργο τέχνης είναι έναυσμα για ενδοσκόπηση και γιατί όχι ψυχανάλυση.

Επιλέξατε να ζείτε στην Πάρο. Πόσο επηρεάζει τη δουλειά σας ένα νησί κοσμοπολίτικο το καλοκαίρι αλλά εκ των πραγμάτων απομονωμένο το χειμώνα;

Νομίζω ότι η Πάρος βρήκε εμένα. Η γιαγιά μου καταγόταν από εκεί και υπήρχε ανέκαθεν για μένα μια έλξη προς το νησί. Στην Πάρο υπάρχει χώρος τον οποίο δεν θα χαρακτήριζα ελευθερία αλλά θα έλεγα πως είναι αναζωογονητικός το αντίθετο από αυτό που νιώθω ότι μου προσφέρει μια κλειστοφοβική μεγαλούπολη. Η Πάρος μου επιτρέπει να αναπνεύσω τον δικό μου αέρα.

Γεννηθήκατε στο Νταχάου, μια περιοχή που φέρνει στη μνήμη μας σκληρές εποχές και απάνθρωπες συμπεριφορές. Έχει επηρεάσει αυτό τη σκέψη και τη δουλειά σας;

Για μένα ο τόπος που γεννιέται ο κάθε άνθρωπος είναι μία αφετηρία. Μετά από κάθε θάνατο, όσο συγκλονιστικά τραγικός και αν είναι, υπάρχει μία γέννα.
Θα στέκομαι πάντα στη γέννα.