Έκθεση: ωωω δ ι σ ι ααα

επιμελήτρια: Δρ Εύα Κέκου
ιστορικός τέχνης, θεωρητικός πολιτισμού και επιμελήτρια εκθέσεων

Αγγελ. & Μιχάλης, in memoriam

Η έκθεση ανακινεί θέματα και θέτει ερωτήματα που σχετίζονται με την έννοια του ταξιδιού, την «αρχή» και το «τέλος» ως σύμβαση και ως υπαρξιακή διάσταση. Θίγει επίσης έννοιες που αφορούν τη μη γραμμική αφήγηση της Οδύσσειας, όπως αυτή εκδηλώνεται στο ομηρικό έπος, μέσα από τις αφηγηματικές τεχνικές του, εμπλουτίζοντας την προφορική αφήγηση ως ιστορικό τεκμήριο.

Ειρήνη Γκόνου

Η έκθεση καταπιάνεται επιπλέον με την έννοια του «αφηγήματος» ολιστικά και αναδεικνύοντάς το ως το αντικείμενο που εμπνέει τη συστηματική έκθεση στην επιστημονική/ερευνητική εργασία όσο και στη λογοτεχνία. Η έκθεση επιχειρεί να αναδείξει την ισχυρή σχέση αλληλοσυμπλήρωσης ανάμεσα στον λόγο και το έργο, ανάμεσα στα εικαστικά και τη λογοτεχνία, και διερωτάται με ποιο τρόπο το εικαστικό έργο μπορεί να αναδείξει με διαφορετικό τρόπο ποικίλες πτυχές μιας αφήγησης.
Τα γράμματα στον τίτλο γίνονται αντιληπτά ως φωνητική αποτύπωση: δεν λειτουργούν ως μια λέξη με συμβατική ορθογραφία και σημειολογική δυναμική, αλλά ως ανεξάρτητες μονάδες που καθεμία τους παραπέμπει σε ένα κεφάλαιο αυτοδύναμο, μια ιστορία. Καθεμιά τους μπορεί να εκληφθεί και αυτόνομα, όπως στη ραψωδία, όπου ο Όμηρος αρχίζει την αφήγησή του από ένα σημείο στο παρελθόν με μη χρονολογική σειρά, καλώντας μας να «ταξινομήσουμε», να «κατατάξουμε» τα γεγονότα· παρά την όποια άναρχη δομή όμως, η ιστορία συνθέτει μια ενιαία, λογική όσο και παράλογη, μυθική αφήγηση. Σκόπιμα μάλιστα ο τίτλος αρχίζει με το Ω, το τελευταίο γράμμα της αλφαβήτου, και καταλήγει στο Α, θέλοντας να συμβαδίσει έστω κι έτσι με την «έν-αρθρη» λογική της αλφαβήτου, και τηρώντας το «εν αρχή είναι ο Λόγος».
Οι καλλιτέχνες καλούνται να εμπνευστούν από την Οδύσσεια του Ομήρου, τον Οδυσσέα του James Joyce (έργο στο οποίο ο ήρωας, σύγχρονος πλέον, αφηγείται το ταξίδι από τη στιγμή που « φτάνει στο προορισμό» του), όπως επίσης και από την «Οδύσεια» και τα «Ταξιδιωτικά» του Νίκου Καζαντζάκη. Ο βασικός άξονας της έκθεσης στρέφεται γύρω από έννοιες που αφορούν τη συμπύκνωση και αποσυμπύκνωση του χρόνου.

Shiva Lynn Burgos

Ο Νάνος Βαλαωρίτης, στο βιβλίο του Ο Όμηρος και το αλφάβητο (2010), γράφει ότι η Οδύσσεια συνδυάζει την οριζοντιότητα της αφηγηματικής δράσης με την καθετότητα των θεμάτων των ραψωδιών. Η προβληματική της ακροφωνίας και η ιδιόμορφη οργάνωση των ομηρικών έπων με τη βοήθεια λογότυπων (formulae) –επαναλαμβανόμενων κάθε φορά συνταγμάτων στην ίδια μετρική θέση– διατυπώνεται επίσης από τον Άγγλο ποιητή Robert Graves στα αλφαβητικά ποιήματα των Κελτών. Μέσα από τον συμβολισμό των έργων, έτσι όπως είναι τοποθετημένα στον δαιδαλώδη χώρο του Λουτρού των Αέρηδων, δημιουργείται ένα νέο κυκλικό έπος όπου ο Λόγος, ο Χώρος και ο Χρόνος παράγουν μια νέα υπαρξιακή συνθήκη μιας αέναης διαδρομής και μια σύνδεση ιστορική, φιλοσοφική και πολιτισμική.

Απόλλωνας Γλύκας

Βαλαωρίτης, Νάνος. Ο Όμηρος και το αλφάβητο. Αθήνα: Ελληνοαμερικανική Ένωση, 2010
Καζαντζάκης, Νίκος. «Ένα μικρό σχόλιο για την Οδύσεια». Νέα Εστία, 389, 15 Αυγούστου 1943
Θερμές ευχαριστίες στους: Γιώργο Καράμπελα, Γιώργο Καλτσίδη, Πολυξένη Μιχαλοπούλου και MRA Architects

Καλλιτέχνες: Ειρήνη Γκόνου, Απόλλωνας Γλύκας, Λυδία Δαμπασίνα (αρχική εικόνα), Νάντια Καλαρά, Ηλίας Παπαηλικάκης, Shiva Lynn Burgos, Marion Tampon Lajariette, November