Άρτεμις Αλκαλάη: Πώς χτίζεται η ιστορία της Απώλειας και της Σιωπής

Γιάννης Τζιμούρτας

Δημοσιογράφος

Κρύβει, φανερώνει, σιωπά, μιλά, αποκαλύπτει, απομακρύνεται. Έτσι στέκεται μπροστά στο έργο της η ίδια η Άρτεμις Αλκαλάη. Ανήκει σε μια γενιά που έδωσε ξεχωριστούς καλλιτέχνες, ερευνητές, πρωτοπόρους, οραματιστές, τολμηρούς. Καλλιτέχνες που βρέθηκαν στην καρδιά ραγδαίων και ουσιαστικών αλλαγών στον παγκόσμιο καμβά της τέχνης και άρθρωσαν δικό τους λόγο, κατέθεσαν δική τους πρόταση. Η Αλκαλάη άντεξε, ξεχώρισε, δούλεψε, τόλμησε να κάνει πράγματα. Άνοιξε το πακέτο της τέχνης της ως δώρο ξεχωριστό στο άτομό της.
Το ραντεβού μας με τη γνωστή εικαστικό έγινε στο εργαστήριό της, στην Κηφισιά. Χρειάζεται χρόνος για να περιηγηθείς στο λαβύρινθο της δημιουργίας της. Άλλωστε η ίδια θυμίζει συχνά πόσο ο λαβύρινθος – το ιερό σύμβολο του απώτατου παρελθόντος, ταξιδεύει μέσα στο έργο της.

-Αναρωτιέμαι αν αυτή η πολυδιάστατη δραστηριότητα, αυτή η διάχυση της δημιουργίας σε διάφορους τομείς, γίνεται αιτία ο καλλιτέχνης να ξεμακραίνει από στόχους ή να μην μπορεί να επικεντρωθεί όσο πρέπει στη δημιουργία ενός ύφους, μιας πιο προσωπικής γραφής και ταυτότητας.

Σαν καλλιτέχνης ασχολούμαι πάντα με αυτό που μου προξενεί ευχαρίστηση με την ευρεία έννοια του όρου. Απορρίπτω αυτό που δεν με ικανοποιεί, απομακρύνω ότι δεν μου αρέσει. Με κουράζει ότι δεν με ενδιαφέρει συναισθηματικά και πνευματικά.
Προκαλώ τον εαυτό μου με ερωτήματα σε διάφορα επίπεδα, χωρίς να επιδιώκω να απαντήσω συνειδητά. Το έργο από μόνο του θα πάρει τη μορφή και το δρόμο του πριν αλλά και αφού αποκοπεί από εμένα. Έτσι δεν επικεντρώνομαι σε ένα συγκεκριμένο ύφος – είναι σαφές αυτό – αλλά ούτε και σε συγκεκριμένο υλικό, με αποτέλεσμα να μη διακρίνεται το έργο μου από μια υφολογική συνέπεια και να δίνει ενδεχομένως την εντύπωση μιας διάσπασης. Από την παραστατική ζωγραφική στη γλυπτική, στο υφαντό και κέντημα, στη φωτογραφία, την ψηφιακή τέχνη και το animation, στη σκηνογραφία κι ενδυματολογία, στο σχεδιασμό σύγχρονων χαλιών. Παρόλα αυτά ο στόχος είναι ο ίδιος η γνώση του εαυτού, η κυριότερη και σταθερότερη αρχή των Πλατωνικών διαλόγων και κάθε φιλοσοφικής θεωρίας. Με εργαλείο την τέχνη μου αντιλαμβάνομαι την ουσία του εαυτού μου και του κόσμου.

Η επιλογή κάθε φορά του καταλληλότερου μέσου για να επιτευχθεί η εσωτερική έκφραση συνιστά και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των καλλιτεχνών, ελευθερία γραφής δηλαδή. Ο καθένας μας καλείται να πληρώσει κατά κάποιο τρόπο και το αντίστοιχο τίμημα…
Στη δική μου περίπτωση το έργο μου μπορεί να μην είναι αναγνωρίσιμο από πολλούς ή το κοινό μου να περιμένει να συνεχίσω να δουλεύω με ένα προκαθορισμένο τρόπο με τον οποίο με πρωτογνώρισε. Αν πάντως κοιτάξει κανείς την πορεία της δουλειάς μου θα διακρίνει με ευκολία τα στοιχεία που με συνοδεύουν σε κάθε φάση και τις υπόγειες πολλές φόρες διαδρομές τους. Π.χ. πάντα υπάρχει η αγάπη για απλές και καθαρές φόρμες, η λιτή σύνθεση, η ασκητική παλέτα, τα σύμβολα κι αρχέτυπα που χρησιμοποιώ, η αντιπαράθεση πραγματικότητας και ψευδαίσθησης, η εμμονή με την Υλη: Ύφασμα, χαρτί, νήμα, μαλλί, κλπ.

– Βλέποντας γλυπτά σας από τη σειρά πακέτα έρχονται στο νου τα λόγια του Αλκιβιάδη στο Συμπόσιο «μοιάζει με άγαλμα του Σειληνού, όταν όμως το ανοίξεις τούτο το άγαλμα, δεν ξέρω αν κανείς άλλος έχει δει τα αγάλματα που κλείνει μέσα του…».

Θυμάμαι αμυδρά το σχόλιο του Αλκιβιάδη μπροστά στο άγαλμα του Σειληνού που όταν το ανοίγει κανείς… θα δει τα πρόσωπα των θεών (το πρόσωπο του θεού;) Τα πάντα εντός μας κι εκτός λειτουργούν, διαβάζονται και ερμηνεύονται με αμέτρητους τρόπους, από πολλές οπτικές γωνίες κι επίπεδα.Με ενδιαφέρει να κρύβω και να φανερώνω, να σιωπώ και να μιλώ, να αποκαλύπτομαι και να απομακρύνομαι… Έτσι στα έργα μου μπορεί κανείς να διακρίνει ένα τμήμα της πραγματικότητας που ανοίγει και κλείνει ταυτόχρονα, μια επιφάνεια ερμητικά κλειστή που καμιά φορά αφήνει ένα παραθυράκι για ανάγνωση ή και κανένα που τελικά οδηγεί σε ανάγνωση άλλου τύπου.
Το πακέτο που λαμβάνουμε συνήθως είναι ένα δώρο, ένα δέμα, το εσωτερικό του οποίου δεν γνωρίζουμε, υποψιαζόμαστε μάλλον. Η έκπληξη που μας περιμένει… είναι καλή ή όχι ; Θα αλλάξει όλα τα δεδομένα μας ίσως… Η περιέργεια αγκαλιά με τη χαρά, η τόλμη με το φόβο. Τι φέρνει η ζωή στο διάβα της; Θα ανοίξουμε αυτό το πακέτο που απευθύνεται μόνο σε εμάς ξεχωριστά;

– Γιατί κοιτάζοντας κάποια έργα σας, ιδιαίτερα από τη σειρά των γλυπτών, η σκέψη μου ανατρέχει στην ιστορία της Άννας Φρανκ;

Μια σειρά έργων από ύφασμα με θέμα τη μνήμη. Είναι εδώ που συναντάται η προσωπική, οικογενειακή και φυλετική μνήμη. Εβραϊκή, ελληνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια ταυτόχρονα. Η αναζήτηση ταυτότητας στο χώρο και χρόνο της Ιστορίας με όχημα την τέχνη. Ο λευκός καμβάς της ζωγραφικής επιφάνειας χρησιμοποιείται σαν υλικό για την κατασκευή μικρών σε διάσταση γλυπτών. Με ελάχιστο λεξιλόγιο και τα φτωχά ακατέργαστα υλικά του εργαστηρίου -καμβάς, καρφιά, χαρτί, ξύλα, σχοινί – χτίζεται η ιστορία της Απώλειας και της Σιωπής. Οι άνθρωποι έφυγαν από τη σκηνή, πρωταγωνιστεί ότι τους θυμίζει και καλεί την διαδικασία της Μνήμης: ρούχα αφημένα πίσω μέσα σε κουτιά, σπίτια άδεια ή κλειστά, φωτογραφίες, αντικείμενα αγαπημένα, κούκλες, πακέτα. Κι όπου υπάρχουν ανθρώπινες μορφές αυτές είναι μαριονέτες: ξύλο και χαρτοπολτός. Όλα μικρά και ταπεινά σε κλίμακα παιχνιδιού – για να ξορκιστεί ο πόνος…

– Η σειρά με τα σπίτια είναι μια ιδιάζουσα περίπτωση. Το ίδιο περίγραμμα σπιτιού το συναντάμε σε διάφορα περιβάλλοντα. Το αποκαλείτε περιπλάνηση. Πράγματι μοιάζει το σπίτι αυτό να κουβαλά τον μύθο της περιπλάνησης. Τη συνεχή και αέναη αναζήτηση ενός τόπου, μιας εστίας. Νομάς που κάθε φορά πιστεύει ότι κάπου θα ριζώσει… Η μοίρα του όμως είναι η περιπλάνηση!

Εδώ και τουλάχιστον 12 χρόνια εμφανίζεται το αρχέτυπο αυτό στη δουλειά μου. Έτσι, αποφάσισα να δουλέψω 2 σειρές έργων με αυτό το θέμα και μόνο. Σε τελάρα κατασκευασμένα στο σχήμα του σπιτιού, αυτού του παιδικού σύμβολου με τη στέγη και την καμινάδα, περιόρισα προκλητικά το χώρο μου. Χρησιμοποιώντας όλες τις τεχνικές που είχα αναπτύξει μέχρι το 2010 και όλα τα υλικά που χαρακτηρίζουν τη σχέση μου με την υλη, ανέπτυξα το θέμα. Σπίτια κλειστά και απομονωμένα, πλεκτά και υφασμένα ψηφιακά και ζωγραφισμένα, γλυπτά, ξύλινα κι υφασμάτινα παρελαύνουν σε ένα χορό σχεδόν ατέρμονο. Προσόψεις που μιλούν για μια εγκατάσταση, για οικογενειακούς δεσμούς, για προσωπικές ιστορίες, ξανοίγονται στον έξω κόσμο αμυδρά… Ριζώνουν πάντως. Πού; Και για πόσο; Μέχρι να εμφανιστεί η συνέχεια με τίτλο ΣΠΙΤΙ: ΜΙΑ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΗ, όπου τα πράγματα επιστρέφουν στην αφετηρία τους ή μάλλον στη δική μου αφετηρία. Στην αέναη κίνηση…
Τα σπίτια γίνονται νομάδες, βγαίνουν αποφασιστικά από το χώρο τους- και την όποια ασφάλεια- και επιχειρούν διαδρομές ποίκιλες. Τα συναντάμε σε εκκλησίες και νεκροταφεία, σε ακρογιαλιές και σπίτια εγκαταλελειμμένα. Στην καρδιά της πόλης, σε ταράτσες και υπόγεια. Συνομιλούν με μετανάστες , με τοξικομανείς και άστεγους. Σε πάρκα και σε εξοχές. Παίζουν με παιδιά. Ψάχνουν, εξερευνούν, ακούν και καταγράφουν τα μέσα και τα έξω, τα όμορφα και τα άσχημα, τη χαρά και τον πόνο. Με μια σχεδόν διάφανη ματιά, χωρίς υπαινιγμούς βιώνουν και αποκαλύπτουν τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα με τις σκληρές συγκρούσεις της και τις μεγάλες αντιθέσεις της. Ίσως από τις πιο εξωστρεφείς δουλειές στην τομή της αυτοπροσωπογραφίας με το βαθύ ενδιαφέρον για τα κοινά.

– Ο Λαβύρινθος που συναντάμε στα έργα σας είναι ένα σύμβολο από το απώτερο παρελθόν. Θυμάμαι τον Πλάτωνα που επέκρινε τους καλλιτέχνες του καιρού του γιατί θεωρούσαν το Δαίδαλο απλοϊκό καλλιτέχνη. Για τον Πλάτωνα το δημιούργημα της τέχνης έρχεται από τα βάθη της ιστορίας, έχει αρχή του το Θεό. Δεν θέλει τα έργα του Δαιδάλου να είναι άμυθα. Και ο μύθος του Λαβυρίνθου είναι κορυφαίος.

Με καταδιώκει η εμμονή τού λαβύρινθου εδώ και πολλά χρόνια. Από τα πιο ισχυρά αρχέτυπα του πολιτισμού μας επιβιώνει από τη Νεολιθική εποχή σε διάφορους πολιτισμούς και με διαφόρους τρόπους κι απεικονίσεις. Δρόμος, μονοπάτι, χορός του Θησέα, παλάτι Μινωικό… σχήμα πολύπλοκο και δύσβατο, αδιέξοδο πολυδαίδαλο το οποίο ο άνθρωπος καλείται να περάσει ξανά και ξανά στη ζωή του. Συμβολίζει το ταξίδι στο κέντρο του εαυτού, τη δύσκολη πορεία προς την αυτογνωσία. Ο καλλιτέχνης ή φιλόσοφος θα δοκιμάσει και θα δοκιμαστεί στην αλληγορία του Σπηλαίου του Πλάτωνα για να βγει στον κόσμο του φωτός και αφήνοντας πίσω του τις σκιές θα φτάσει στη Σωκρατική σωτηρία.

Διαβαίνοντας το λαβύρινθο – ένα διαχρονικό κι επίκαιρο πάντα σύμβολο – θα συναντηθώ με τον Άλλον – είτε είναι ο εαυτός μου είτε ο φίλος ή ο σύντροφος. Ξεκινώ χωρίς να γνωρίζω εκ των προτέρων το αποτέλεσμα των περιελίξεων. Θα καταφέρω άραγε να βρω το σωστό δρόμο προς τη γνώση και την ολοκλήρωση; Θα συναντηθούμε; Το κοινό νοητά ή και με τα χέρια του ακόμη πλησιάζει το έργο κι αρχίζει να περιστρέφεται μαζί με την κόκκινη ταινία, το μίτο της Αριάδνης. Μοιράζεται την ίδια περιέργεια και αγωνία. Τον ίδιο ρυθμό και κίνηση.

-Όταν η κλωστή μπαίνει στην κρεατομηχανή και συνθλίβεται, τότε δεν συνθλίβεται και ο μίτος της Αριάδνης; Δεν έχουμε έναν ξαφνικό θάνατο στο μύθο του Λαβυρίνθου;

Για τον Πλάτωνα το αίτημα της αυτογνωσίας είναι το πρωταρχικό μέλημα. Το αποτέλεσμα δεν είναι πάντα ευοίωνο.Πότε ο Μινώταυρος κατασπαράζει τον επισκέπτη – ταξιδιώτη και πότε ο ήρωας ακολουθεί το νήμα και σώζεται προδίδοντας όμως την Αριάδνη. Το σύστημα του σπηλαίου είναι ισχυρό κι οι κίνδυνοι μεγάλοι. Πολλοί χάνονται καθώς διασχίζουν τον λαβύρινθο. Ο Γιόζεφ Κ. στη «Δίκη» του Κάφκα έμεινε εγκλωβισμένος στους σκοτεινούς κι εφιαλτικούς λαβύρινθους της πολιτικής εξουσίας μέχρι την τελική του εξόντωση.Μα δίχως τη διαδρομή στη μυητική διαδικασία του λαβύρινθου θα εξακολουθήσουμε να ζούμε στο βασίλειο των ψευδαισθήσεων και της αυταπάτης. Τελικά, σε μια ζωή χωρίς ενηλικίωση.

-Σε κάποια κεντήματα, δημιουργήματα καθαρά παραδοσιακά, οι φιγούρες μοιάζουν βγαλμένες από την οθόνη του υπολογιστή. Αν και οι βελονιές είναι πεντακάθαρες, δεν παύουν να είναι μια φιγούρες με pixels.

Πολλοί θεωρούν ότι η παραδοσιακή λαϊκή τέχνη είναι ξεπερασμένη και ανιαρή. Επιπλέον ότι καμία σχέση δεν μπορεί να υπάρξει μεταξύ σύγχρονης τέχνης και παράδοσης. Στη δική μου δουλειά το παρελθόν τροφοδοτεί το παρόν. Η πλούσια κεντητική και υφαντική παράδοση που μετρά αιώνες στην ευρύτερη περιοχή μας της Μεσόγειου και των Βαλκανίων αποτελεί συνεχή πηγή έμπνευσης. Τα αρχετυπικά της μοτίβα και σύμβολα διαρκούν ακόμη. Το υλικό κι η γνώση γύρω απ’ αυτό αποτελεί τεράστια συνεισφορά. Σε κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο η οικιακή γυναικεία κυρίως ενασχόληση και παραγωγή από την οποία αποκοπήκαμε μόλις πριν λίγες δεκαετίες, μπορεί να ξαναβρεί έδαφος στο χώρο της σύγχρονης εικαστικής δημιουργίας. Με διαφορετικό πλέον στίγμα και ζητούμενο, ευρεία σύγχρονη θεματολογία και παρουσία, τα διδάγματα της παραδοσιακής ελληνικής τέχνης απομακρύνονται από το χρηστικό αντικείμενο και εισέρχονται με άνεση στον εικαστικό χώρο σχολιάζοντας, εκφράζοντας, λειτουργώντας ισότιμα. Από τη σύλληψη του έργου ως την εκτέλεση του ουσιαστικά περνάς από τα ίδια στάδια, με πολλή υπομονή, άφθονο χρόνο, αφοσίωση και το ίδιο πάθος. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής είναι ο αργαλειός του παρόντος. Το στημόνι και το υφάδι εξυφαίνουν την εικόνα με τον ίδιο τρόπο που τα pixels σχηματίζουν το ψηφιακό εικαστικό ιδίωμα. Το πέρασμα από πανάρχαιες τεχνικές στο computer με συγκινεί αφάνταστα μιά και είναι ένας τρόπος αφενός να μην χαθεί η επαφή με την συγκεκριμένη παράδοση, αφετέρου να εξελιχθεί σύμφωνα με τα νέα δεδομένα. Το δίπολο της μάχης παράδοση -τεχνολογία δεν είναι πάντα άλυτο, αλλά μπορεί να έχει αίσιο τέλος με ένα αρμονικό πάντρεμα… Η τεχνολογία και η παράδοση στη δουλειά μου μπορούν όχι μόνο να συνυπάρχουν ειρηνικά- ακόμη και στο ίδιο έργο- αλλά και να αλληλο-εμπλουτίζονται διαρκώς. Η εικόνα, το αντικείμενο, μεταλλάσσεται και μετατοπίζεται προκλητικά στο χρόνο και στο χώρο δημιουργώντας μια νέα υβριδική άχρονη γραφή. Η ανατροπή των δεδομένων και στις δυο μορφές συμβάλει στην ανατροπή και τελικά στο σύγχρονο σχόλιο.

-Το ύφασμα κυριαρχεί στη δουλειά σας εξαρχής. Διάβασα πολλές εκδοχές γι αυτό. Πιθανόν να εκπηγάζει από τη γυναικεία φύση. Ή απλά να εξωτερικεύει ένα προσωπικό και ίσως οικογενειακό DNA.

Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα υπήρξε απαραίτητο και αναντικατάστατο στοιχείο σε πολλά είδη ζωγραφικής αλλά και γλυπτικής. Ας θυμηθούμε την αναπαράσταση της πτυχολογίας των ενδυμάτων της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής και τα στάδια που πέρασε από την αρχαϊκή εποχή μέχρι την ελληνιστική. Την ιστορία του υφάσματος στη δυτική ευρωπαϊκή τέχνη, τη θεατρική και μη ενδυματολογία. Και σίγουρα είναι πιο κοντά στη γυναίκεια ταυτότητα -η ενασχόληση με το σαγηνευτικό αυτό υλικό δεν άφησε ασυγκίνητη καμία γυναίκα από νεαρή ηλικία – είτε κατασκευάζοντας ό,τι ήταν απαραίτητο για οικιακή χρήση είτε αυτοσχεδιάζοντας και χρησιμοποιώντας το ως ένδυμα στο χώρο της Μόδας. Από τα πιο εύπλαστα και χαρισματικά υλικά αιχμαλωτίζει μοναδικά το φως στην επιφάνεια του, το αφήνει να τη διαπεράσει όταν είναι διάφανο, το καλύπτει και το απορροφά όταν είναι βαρύ και πλούσιο. Είναι αδύνατον να αντισταθεί κανείς στην ομορφιά του. Για μένα έχει διπλή σημασία μια που η οικογένεια μου εδώ και τέσσερις γενιές έφερνε υφάσματα επιπλώσεως από την τότε Δυτική Ευρώπη. Στόφες, βελούδα, σαντούνγκ, μεταξωτά, μπροκάρ, παρέλαυναν στο καθημερινό μας λεξιλόγιο. Από μικρή τα παιχνίδια μου ήταν συνυφασμένα με αυτό το υλικό. Έτσι, το ύφασμα δεν το αντιμετωπίζω σαν φόντο πίσω από αντικείμενα ή μορφές. Έχει γίνει ο πρωταγωνιστής στα έργα μου. Αρχικά το απεικόνιζα ζωγραφικά σε έργα κυρίως μεγάλων διαστάσεων σκηνοθετώντας τα έτσι ώστε να μοιάζουν με τοπία. Αργότερα άρχισα να κατασκευάζω γλυπτά από άβαφο καμβά (Μνήμη). Συνέχισα με την επιθυμία να υφάνω εξ’ αρχής μόνη μου ύφασμα και διδάχτηκα παραδοσιακό αργαλειό και φυτικές βαφές. Ξεκίνησα δηλαδή από το μαλλί του προβάτου, στη φυτική βαφή και στην ύφανση της εικόνας νήμα προς νήμα – μια διαδικασία συγκλονιστική και πανέμορφη. Το κέντημα ήταν ο επόμενος σταθμός μου με αρωγό την τεχνολογία και τις νέες κεντητικές μηχανές. Μοτίβα από την παραδοσιακή τέχνη σε ανατρεπτικές συνθέσεις. Ασχολήθηκα με το Design χειροποίητου σύγχρονου χαλιού όσον αφορά την εφαρμοσμένη τέχνη, ενώ ταυτόχρονα σχεδίαζα κοστούμια και σκηνικά για παραστάσεις σύγχρονου χορού.Από τις πιο ενδιαφέρουσες εμπειρίες ήταν η μεταφορά παραδοσιακών μοτίβων και νημάτων ή τμημάτων έργων μου στον υπολογιστή και η μετέπειτα επεξεργασία τους.

Κεντήματα μετατράπηκαν σε video – animations και ζωντάνεψαν στην οθόνη. Λαβύρινθοι χαμένοι στην ιστορία υφάνθηκαν εκ νέου σε pixels και επέστρεψαν στη ζωή, σαν ψηφιακά υφάσματα αυτή τη φορά.
Ύφασμα: μια εμμονή που εξακολουθεί να εμμένει στη δουλειά μου.

– Πολλά έργα σας είναι πακέτα μνήμης…

Η δουλειά μου είναι εντελώς βιωματική και υπό αυτήν την έννοια τα έργα είναι πράγματι πακέτα Μνήμης. Μνήμης προσωπικής, οικογενειακής, φυλετικής, ιστορικής, κλπ. Βλέπω τα έργα μου σαν αντικείμενα ιερά, λατρευτικά, θεραπευτικά, φτιαγμένα με πολλή αγάπη και προσοχή. Θα ήθελα να μην είναι κάτι που γεννιέται και γρήγορα πεθαίνει μετά την πρώτη επαφή με τον εξωτερικό κόσμο αλλά να έχει ένα στοιχείο αμετάβλητο, ελλειπτικό και λιτό, να είναι ένας υπαινιγμός για την «ανθρώπινη κατάσταση».

ΑΡΤΕΜΙΣ ΑΛΚΑΛΑΗ σπίτι: μια περιπλάνηση

Τα σπίτια της Αλκαλάη δεν ανήκουν σε μια δεδομένη ιστορική στιγμή. Δεν είναι αντικείμενο μιας συγκεκριμένης εποχής. Δεν ανήκουν σε ένα τόπο, σε μια φυλή. Θα μπορούσαν να υπάρχουν στον προϊστορικό ή στο σημερινό άνθρωπο. Στους ανθρώπους της Βίβλου, αλλά και στους σημερινούς μετανάστες, θύματα της παγκοσμιοποίησης και του θρησκευτικού φονταμενταλισμού. Τα σπίτια τα γέννησε η ελπίδα του ανθρώπου να ζήσει, να κουρνιάσει, να δημιουργήσει, να ερωτευτεί, να ριζώσει. Από τα χρόνια του αυστραλοπιθήκου ο άνθρωπος περιπλανάται κουβαλώντας στην πλάτη ένα παρόμοιο σπίτι γεμάτο ελπίδα και όνειρα.
Το βιβλίο με τις φωτογραφίες της Άρτεμης Αλκαλάη σπίτι: μια περιπλάνηση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΑΠΟΝ.