Άρης Μαυρομμάτης – Αποστόλης Παπανικολάου: Η Τέχνη και τα Μαθηματικά αναδεικνύουν τη δυαδικότητα της ανθρώπινης φύσης

Η λέξη «παιδί» συνδέεται ετυμολογικά με το ρήμα παίζω και αυτό δεν είναι τυχαίο. Το παιδί είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο με το παιχνίδι. Αυτή ακριβώς η φύση του παιδιού αξιοποιείται στη Διαδραστική Εκθεση «Επιστήμη, Τέχνη και Μαθηματικά» που φιλοξενείται στο Μουσείο Ηρακλειδών και την οποία σχεδίασαν και επιμελήθηκαν ο Άρης Μαυρομμάτης και ο Αποστόλης Παπανικολάου.
Στη δημιουργία της έκθεσης συνεργάστηκε ο αρχιτέκτων Δρ Νίκος Κουρνιάτης, διδάσκων στη σχολή αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, στα θέματα αναμορφώσεων – παραμορφώσεων και ολογραμμάτων, ενώ στο θέμα της σχέσης μουσικής – μαθηματικών, ο διδάσκων στο τμήμα μουσικολογίας του ΕΚΠΑ, Δρ Χρήστος Τερζής, ο οποίος σχεδίασε και κατασκεύασε το μονόχορδο. Για την επιλογή και τη δημιουργία των διαδραστικών εκθεμάτων, των επεξηγηματικών αφισών και γενικότερα, ολόκληρης της Έκθεσης, αναζητήθηκε κι αξιοποιήθηκε η διεθνής εμπειρία στο χώρο της Διαδραστικής μάθησης. Ιδιαίτερο ρόλο έπαιξε το προτεινόμενο από την UNESCO σχετικό πρόγραμμα http://but.lv/UNESCO Science Education, ενώ παράλληλα, σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν ποικίλες πρωτότυπες κατασκευές.
Το παιδί, ως μικρός περιηγητής στην έκθεση, μέσα από το παιχνίδι ανακαλύπτει τόσο τους νόμους που διέπουν τη φύση και τη λογική, τα όρια της επιστημονικής αλήθειας και του φιλοσοφικού μύθου όσο και  τη δημιουργικότητά του. Ορίζοντας ως βασικό πυλώνα της ελεύθερης σκέψης τη δημιουργικότητα, το παιδί καλείται μέσα από την έκθεση να ερευνήσει, να ανακαλύψει και να προβληματιστεί. Καλείται ουσιαστικά να παίξει με τα εκθέματα του μουσείου.
« Όταν παίζουμε, σκεπτόμαστε. Όταν σκεπτόμαστε καταλαβαίνουμε. Και όταν καταλαβαίνουμε αρκετά τότε ξέρουμε και δεν έχουμε την ανάγκη να μας εξηγήσετε ούτε να μας ζητήσετε να αποστηθίσουμε σαν παπαγάλοι».
Οι  Άρης Μαυρομμάτης και Αποστόλης Παπανικολάου μιλούν για την έκθεση την οποία  επιμελούνται.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της έρευνας  και του σχεδιασμού στη συνέχεια ενός προγράμματος και μιας έκθεσης σχετικά με την επιστήμη, την τέχνη και τα μαθηματικά που θα απευθύνεται στο παιδί- μαθητή; Ποιοι ήταν οι αρχικοί προβληματισμοί που σας απασχόλησαν και έδωσαν το έναυσμα να ανοίξει το κεφάλαιο αυτό;
Η ιδέα ξεκίνησε από την αγάπη μας για τα μαθηματικά, τα οποία δεν βλέπουμε απλώς μέσα απ την επίλυση κάποιων εξειδικευμένων προβλημάτων, αλλά μέσα από την οπτική εκείνη που τα κάνει να αποτελούν τρόπο σκέψης. Ένα τρόπο που όπως γράφει και ο Καρτέσιος στο έργο του «Λόγος περί της Μεθόδου»: « …απ’ όλους που αναζήτησαν στα περασμένα την αλήθεια μέσα στις επιστήμες, μόνο οι μαθηματικοί μπόρεσαν να βρουν μερικές αποδείξεις, δηλαδή μερικούς λόγους σίγουρους και προφανείς, δεν είχα καμιάν αμφιβολία πως έπρεπε κι εγώ ν’ αρχίσω από τα ίδια που εξέτασαν κι αυτοί, μολονότι δεν έλπιζα καμιάν άλλη χρησιμότητα εκτός που θα συνήθιζαν το πνεύμα μου να τρέφεται με αλήθειες και να μην ικανοποιείται διόλου με λόγους ψεύτικους». Ωστόσο όμως το μέγα τούτο πόνημα του ανθρώπινου πνεύματος, ένεκα κακών προσεγγίσεων και εσφαλμένων διδακτικών μεθόδων δημιούργησε στα παιδιά φόβο και αποστροφή, που στην βιβλιογραφία αναφέρεται ως «μαθηματικοφοβία». Η πρόκληση λοιπόν για εμάς ήταν η εξής: πως θα μπορούσαμε να σχεδιάσουμε ένα πρόγραμμα προσέγγισης των μαθηματικών εννοιών που να είναι δημιουργικό, καθόλου φοβιστηκό και ταυτόχρονα αποτελεσματικό; Έτσι ξεκινάει η ιδέα της έρευνας.
Είναι πολύ σημαντικό να βλέπει κανείς στα πρόσωπα των παιδιών τη χαρά της ανακάλυψης. Μιας ανακάλυψης που πραγματοποιήθηκε από τα ίδια. Είναι επίσης πολύ σημαντικό να διατυπώνουν τα ίδια τα παιδιά, ερωτήματα πάνω στους προβληματισμούς που προέκυψαν από την έρευνά τους με τα εκθέματα ή τους ζωγραφικούς πίνακες και να ζητούν να προχωρήσουν βαθύτερα αυτούς τους προβληματισμούς τους, αφού άλλωστε είναι προϊόν των δικών τους αναγκών.

Πόσο εύκολο είναι στην Ελλάδα σήμερα για μια ερευνητική ομάδα να προχωρήσει  και να δει να υλοποιείται ένα ανάλογο εκπαιδευτικό πρόγραμμα; Ποιες ήταν οι δυσκολίες που συναντήσατε; Υπάρχει υποστήριξη από τα αρμόδια υπουργεία και τους εκπαιδευτικούς φορείς; 
Γενικώς η έρευνα σήμερα στην Ελλάδα δεν είναι μια εύκολη υπόθεση, για πολλούς λόγους, κυριότερα όμως για λόγους οικονομικούς. Ωστόσο όμως θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η δική μας έρευνα επειδή από τα πρώτα χρόνια ήταν ανοικτή στην εκπαιδευτική κοινότητα υποστηρίχθηκε τουλάχιστον ηθικά από αυτήν. Ο ρόλος των θεσμικών οργάνων της πολιτείας όπως σχολικοί σύμβουλοι, διευθυντές σχολείων, εκπαιδευτικοί διοικητικοί φορείς ήταν και συνεχίζουν να είναι πολύ κοντά μας συμμεριζόμενοι απόλυτα το έργο μας και τα αποτελέσματα του.

Η περιήγηση στην έκθεση χρειάζεται τη συνοδεία κάποιου ειδικού ή γνώστη των μαθηματικών ή μπορεί ένας γονιός που θα την επισκεφτεί με το παιδί του να κατορθώσουν να δουν τα εκθέματα με εξίσου ευκολία όσον αφορά την κατανόησή τους; Χωρίς τη βοήθεια ή την παρέμβαση στο χώρο κάποιου από τους επιστημονικούς συνεργάτες είναι εύκολη η περιήγηση;
Ο τρόπος που έχουμε δομήσει κάθε ενότητα είναι τέτοιος που μπορεί ο επισκέπτης να αυτονομηθεί, κατανοώντας σε αρκετά μεγάλο βαθμό το επιστημονικό περιεχόμενο των ενοτήτων. Παράλληλα όμως θα υπάρχουν μέλη της εκπαιδευτικής ομάδας του Μουσείου Ηρακλειδών που θα παράσχουν οποιαδήποτε επιπλέον βοήθεια απαιτήσει ο επισκέπτης.

Θα ήθελα να εστιάσουμε λίγο στο κομμάτι που αφορά τις δεξιότητες των μαθητών. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε παιδιά που έχουν κάποια κλίση προς τα μαθηματικά και τις θετικές επιστήμες; Ενδέχεται κάποιο παιδί που δυσκολεύεται με τα μαθηματικά να τα αγαπήσει, να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του μαζί τους και να τα δει με διαφορετική ματιά  μέσα από το πρόγραμμα; Είναι ένας από τους στόχους που έχετε θέσει η μύηση του όχι και τόσο  εξοικειωμένου κοινού;
Κύριος στόχος του προγράμματος μας είναι να αλλάξουμε την κακή αντίληψη που έχουν αρκετοί άνθρωποι, μικροί ή μεγάλοι για τα μαθηματικά. Αυτή η αντίληψη δεν αφορά τα παιδιά που έχουν ιδιαίτερη κλίση στα μαθηματικά. Αφορά όλους εκείνους που όπως προαναφέραμε, δεν κατάφεραν να αναπτύξουν μια καλή σχέση με τα μαθηματικά και τις επιστήμες γενικότερα. Συνήθως αγαπάμε κάτι όταν αυτό γίνεται κτήμα μας. Όταν αυτό δημιουργικά μας γεννά προσωπικές ανάγκες, γιατί μόνο σ’ αυτές με  διάθεση προτιθέμεθα να απαντήσουμε. Αυτό το παρατηρήσαμε σε εκατοντάδες παιδιά, τα οποία ενώ στην αρχή ήρθαν προκατειλημμένα στην συνέχεια δεν ήθελαν να φύγουν από το χώρο και όταν έφυγαν στην συνέχεια τον ξανα-επισκέφτηκαν. Θα πρέπει ωστόσο να αναφέρουμε ότι τα παιδιά που έχουν ιδιαίτερη κλήση στα μαθηματικά βρίσκουν κάτι ξεχωριστό, αφού ο χώρος είναι γεμάτος από ευφυείς προκλήσεις.

Μέχρι πριν λίγα χρόνια, η αντίληψη που επικρατούσε ήταν ότι η μαθηματική γνώση είναι ένα αγαθό που έχει παραχθεί και καλούνται οι μαθητές να το καταναλώσουν αποστηθίζοντας το. Οι μαθητές μέσα στα πλαίσιο μιας αυτοματοποιημένης διδασκαλίας έπρεπε συχνά να δέχονται ότι όλα όσα μαθαίνουν στις διάφορες θετικές επιστήμες είναι σωστά και αληθινά επειδή το εγγυάται η αυθεντία του δασκάλου ή του συγγραφέα του βιβλίου που χρησιμοποιούσαν στην τάξη. Πώς μπορούν αλήθεια τα μαθηματικά, και γενικότερα οι θετικές επιστήμες, να ανταποκριθούν στις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας και να στραφούν προς την ανάπτυξη της ανεξάρτητης και κριτικής σκέψης που είναι και ο ανθρωπιστικός σκοπός της εκπαίδευσης; Το πρόγραμμα του μουσείου, λειτουργεί πιστεύετε και διαγνωστικά; Αναφέρομαι στον εντοπισμό των δυσκολιών και των αδυναμιών που αντιμετωπίζει ένας μαθητής στην κατανόηση και την αντίληψη των μαθηματικών.
Το πρόγραμμα του Μουσείου δεν λειτουργεί διαγνωστικά με την έννοια ενός διαγνωστικού κέντρου για μαθησιακές ανάγκες. Η διάγνωση που κάνει ο επισκέπτης είναι ότι  ασχολούμενος με τα αλληλεπιδραστικά εκθέματα της έκθεσης, ανακαλύπτει πως υπάρχει μια άλλη όψη των μαθηματικών και της επιστήμης πολύ περισσότερο ελκυστική, ενδιαφέρουσα και ουσιαστική, που θα ήθελε να γνωρίσει .

Στην εκθεσιακή αίθουσα έργα τέχνης και επιστημονικά εργαλεία συνυπάρχουν αρμονικά και δίνουν αφορμή για μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση όσον αφορά αυτή την συνύπαρξη. Η μαθηματική ανάγνωση ενός έργου τέχνης συμβάλλει στο να γεφυρωθεί  το σχίσμα ανάμεσα στην καλλιτεχνική και την επιστημονική παιδεία;
Εδώ θα πρέπει να κάνουμε μια σαφή διάκριση ανάμεσα στην Τέχνη και τα Μαθηματικά. Όπως γράφουμε και στο βιβλίο μας «Τέχνη και Μαθηματικά», εκδόσεις Λιβάνης, «στην Τέχνη εμφανίζεται η ανάγκη του ανθρώπου –ζωγράφου να ξεχωρίσει μέσα από τις διαρκώς μεταβαλλόμενες πληροφορίες του οπτικού κόσμου εκείνες που είναι απαραίτητες για να αναπαραστήσει τα σταθερά και ουσιώδη χαρακτηριστικά των αντικειμένων. Στα Μαθηματικά εμφανίζεται η ανάγκη του ανθρώπου –μαθηματικού να αναζητήσει την Αλήθεια διατυπωμένων ισχυρισμών όχι με τρόπο εμπειρικό, όπως για παράδειγμα από την άμεση εποπτεία ενός σχήματος, αλλά μέσω λογικών συλλογισμών. Έτσι στα Μαθηματικά που διαχωρίζονται από τον αισθητό κόσμο, παρότι οι προκλήσεις βρίσκονται ως επί το πλείστον σ’ αυτόν, το περιεχόμενο κάθε έννοιας δεν μπορεί να γίνει γνωστό μονάχα με τη βοήθεια κάποιου σχήματος, αλλά με τη διατύπωση ενός ακριβούς ορισμού.
Η Τέχνη και τα Μαθηματικά αναδεικνύουν τη συμπληρωματικότητα και δυαδικότητα της ανθρώπινης φύσης που υπαγορεύεται από την ανάγκη για έκφραση και την ανάγκη για πρόβλεψη και κατανόηση, συνθέτοντας από κοινού δυο κύριες πνευματικές δραστηριότητες του ανθρώπινου πολιτισμού».
Υπό το πρίσμα λοιπόν αυτής της συμπληρωματικότητας επιχειρούμε, και πιστεύουμε σε μεγάλο βαθμό το έχουμε επιτύχει, να γεφυρώσουμε ένα έργο τέχνης μ’ ένα μαθηματικό θεώρημα, την καλλιτεχνική δημιουργία, με την επιστημονική αναζήτηση προς όφελος μιας καθολικής Παιδείας.

Μελλοντικά, θα μπορούσαν να ενταχτούν και άλλες μορφές τέχνης πέραν των εικαστικών;  
Ασφαλώς. Ήδη στο πρόγραμμα έχει ενταχθεί η Μουσική και μελλοντικά σκεφτόμαστε τον Κινηματογράφο.

 Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες γίνεται λόγος όλο και συχνότερα για σύζευξη επιστήμης και τέχνης σε διάφορα επιμορφωτικά προγράμματα. Η έκθεση ‘’Παίζω και καταλαβαίνω’’ φέρνει τη διπολική αυτή σχέση και στην εκπαίδευση. Είναι σημαντικό μιλώντας για παιδιά να επιτευχθεί η κατανόηση πως είναι εξίσου σημαντική τόσο η γνωστική όσο και η αισθητική σύλληψη του κόσμου και να μελετηθούν οι μεταξύ τους σχέσεις.
Αυτό πραγματοποιείται στο Μουσείο Ηρακλειδών, αφού μέσα από μεγάλες συλλογές του όπως του Escherκαι του Vasarely, αλλά και άλλων γνωστών χαρακτών και ζωγράφων, επιτυγχάνεται αυτή η σύζευξη της Τέχνης με τα Μαθηματικά.

Στην περίπτωση της συγκεκριμένης έκθεσης βλέπουμε να τίθεται σε εφαρμογή μια  «Διεπιστημονική» προσέγγιση της γνώσης. Η γνήσια παιδοκεντρική μάθηση στη σημερινή εποχή σημαίνει διερεύνηση των προβλημάτων, των ενδιαφερόντων και των αναγκών των μελών της κάθε μιας ομάδας και στηρίζεται στην αντίληψη της πορείας της σχολικής ζωής μέσω μιας αλληλουχίας θεματικών ενοτήτων που πηγάζουν από αυθόρμητους προβληματισμούς-ανάγκες της καθημερινότητας, με όλη την επιστημονική διάσταση που εμπεριέχουν.
Μέσα από τη διαθεματική προσέγγιση επιτυγχάνεται η πολύπλευρη διερεύνηση και μελέτη ενός θέματος που άπτεται πολλών γνωστικών αντικειμένων και το βάρος πέφτει στο πώς εν τέλει μαθαίνει ο μαθητής.  Ένα αίτημα που διατυπώνεται από την εποχή του Ρουσσώ. Μιλώντας πιο συγκεκριμένα για την τέχνη και τα μαθηματικά, πώς η διαθεματική αυτή προσέγγιση του προγράμματος έρχεται να ενισχύσει θετικά τη σχολική διδασκαλία των δύο μαθημάτων- αντικειμένων;
Ένας αναγεννησιακός πίνακας ζωγραφικής χαρακτηρίζει μια ολόκληρη εποχή με τους κοινωνικούς, φιλοσοφικούς και πολιτικούς προβληματισμούς της. Χαρακτηριστικό γνώρισμα όλων των ζωγραφικών πινάκων της συγκεκριμένης εποχής είναι η καλύτερη προσέγγιση αυτού που ονομάζουνε φυσικό. Μια τέτοια ανάγκη οδήγησε τους ζωγράφους της συγκεκριμένης εποχής να χρησιμοποιήσουν την Ευκλείδεια Γεωμετρία προκείμενου να παραστήσουν πάνω σε μια δισδιάστατη επιφάνεια τον τρισδιάστατο πραγματικό κόσμο. Η εμμονή τους σ’ αυτό τους έκανε να δουλεύουν τόσο τα μαθηματικά όσο και τη ζωγραφική. Αυτή είναι μια καλή περίπτωση προκειμένου να φανεί ότι η τέχνη και τα μαθηματικά είναι δυο διαφορετικές όψης του ίδιου νομίσματος που συνθέτει την ανθρώπινη φύση και ως τέτοια παράγει πολιτισμό και Παιδεία.

Ποιά η ανάγκη διασύνδεσης των δύο αυτών αντικειμένων; Θα μπορούσε να οδηγήσει και σε μια ενδεχόμενη συνεργασία στο σχολικό περιβάλλον μεταξύ του εικαστικού και του μαθηματικού;
Ασφαλώς. Μάλιστα θα πρέπει να πούμε ότι σήμερα σε πολλά σχολεία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αυτό πραγματοποιείται μέσα από τον πολύ προσφιλή τίτλο Τέχνη και Μαθηματικά.

Τα εικαστικά, όπως και γενικότερα τα μαθήματα που αφορούν την τέχνη, υποβαθμίζονται στο σχολικό πρόγραμμα. Παλιότερα δε, είχε τεθεί ζήτημα για το εάν θα πρέπει να εντάσσονται ή όχι σε αυτό. Αντίθετα, τα μαθηματικά κατείχαν και κατέχουν μια ιδιαίτερα σημαντική θέση στο σχολικό πρόγραμμα και τους δίνεται και βαρύτητα.  Κάνοντας λόγο για σύζευξη Επιστήμης και Τέχνης, υπάρχει εν τέλει κάπου που πρέπει να δοθεί αξιολογικά βαρύτητα ή είναι εν τέλει ζήτημα κλίσης και προτίμησης του μαθητή σε τι θα επιλέξει να κατευθυνθεί;
Ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται τα καλλιτεχνικά στην αντίληψη του σχολείου, είναι αρκετά χαλαρός και υποτονικός, σε αντίθεση με τα μαθηματικά τα οποία κατέχουν μαζί τη γλώσσα και τις φυσικές επιστήμες μια θέση «κορυφής» και απαιτητικότητας. Ωστόσο πιστεύουμε σε ότι αφορά το μέρος της Τέχνης,  αυτή είναι μια εντελώς λανθασμένη αντίληψη, αν αναλογιστεί κανείς ότι τόσο η τέχνη όσο και η επιστήμη διέγραψαν και συνεχίζουν να διαγράφουν παράλληλες διαδρομές στην ιστορία του ανθρώπου, διαμορφούμενες από τις ίδιες ανάγκες κάθε φορά των κοινωνιών όλων των εποχών. Η αγάπη ενός μαθητή για τα μαθηματικά δεν του απαγορεύει να ασχολείται με τη μουσική ή τη ζωγραφική. Αντιθέτως διευρύνει του ορίζοντες της παιδείας το, αναπτύσσοντας παράλληλα τη φαντασία του. Ένας μεγάλος μαθηματικός ο A. De Morgan έλεγε: «κινητήρια δύναμη της μαθηματικής ανακάλυψης δεν είναι η λογική, αλλά η φαντασία».

Κατά πόσο είναι ανοιχτές οι προοπτικές το πρόγραμμα αυτό να διευρυνθεί και να περάσει μέσα από το δίαυλο του μουσείου και στις σχολικές αίθουσες; Ενδεχομένως με κάποιο εγχειρίδιο που να προωθεί την διαθεματική προσέγγιση που επιχειρείται και στα πλαίσια της έκθεσης. 
Είναι σημαντικό το γεγονός ότι πολλοί εκπαιδευτικοί επιχειρούν και εφαρμόζουν στις τάξεις τους πράγματα που εμπνεύστηκαν από την επίσκεψή τους στο Μουσείο Ηρακλειδών. Πιστεύουμε ότι η μεγάλη αγάπη και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων έχει δημιουργήσει ένα ώριμο περιβάλλον , ώστε αυτή η διαφορετική διαθεματική προσέγγιση της γνώσης που γίνεται μέσω των προγραμμάτων του Μουσείου Ηρακλειδών, να λειτουργήσει σε πρώτη φάση συμπληρωματικά με το ισχύον αναλυτικό πρόγραμμα στην εκπαίδευση.

Το πρόγραμμα εντάσσεται σε μια γενικότερη προσπάθεια εκλαΐκευσης της επιστήμης. Ο περισσότερος κόσμος είναι πιο εξοικειωμένος με την τέχνη από ό,τι με την επιστήμη. Πιο εύκολα για παράδειγμα επισκέπτεται κανείς μια εικαστική έκθεση από ό,τι πηγαίνει σε κάποια ομιλία για επιστημονικά ζητήματα. Η εξοικείωση των πολιτών με τις επιστημονικές έννοιες είναι ιδιαίτερα σημαντική και η προώθηση της επιστήμης στην κοινωνία ένα βασικό ζητούμενο. Θα είχε ενδιαφέρον να μάθει το κοινό πως ορίζεται η εκλαΐκευση της επιστήμης, για την οποία γίνεται λόγος από το μουσείο.
Αναμφίβολα στην επιστήμη δεν υπεισέρχεται το υποκειμενικό στοιχείο όπως για παράδειγμα θα συνέβαινε με ένα ζωγραφικό πίνακα. Τα Μαθηματικά και η Επιστήμη είναι δομημένα μέσα σε αυστηρά αξιωματικά συστήματα μέσα από τα οποία προκύπτουν τα συμπεράσματα. Ωστόσο όμως τόσο τα Μαθηματικά όσο και η επιστήμη δημιουργήθηκαν από του ανθρώπους και αφορούν τους ανθρώπους. Θα ήταν λοιπόν προς λάθος κατεύθυνση μια επιλογή που θα απομόνωνε τη μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων από τα επιτεύγματα της επιστήμης ως μη ειδικών. Αυτό που επιδιώκουμε μιλώντας για εκλαΐκευση της επιστήμης είναι κυρίως να προκαλέσουμε τον επισκέπτη να προβληματιστεί παίζοντας με τα αλληλεπιδραστικά εκθέματα και να ανακαλύψει τους δρόμους που ακολουθεί ένας επιστήμονας προκειμένου να οδηγηθεί στην ανακάλυψη. Η επιλογή των εκθεμάτων είναι τέτοια ώστε να απευθύνεται στο μεγάλο κοινό των επισκεπτών. Στόχος μας είναι να βιώσουν οι επισκέπτες την χαρά που νιώθει και ένας επιστήμονας ερευνητής. Τη χαρά του να ερευνάς.

Το ταλέντο στα μαθηματικά έχει ιδιαίτερα απασχολήσει την επιστημονική κοινότητα και γοητεύσει το ευρύ κοινό. Οι παράμετροι της μαθηματικής ευφυίας απασχολούν τους ειδικούς εδώ και περισσότερο από 50 χρόνια. Δύο βασικά ερωτήματα προκύπτουν είναι όντως η χαρισματικότητα στα μαθηματικά, ή απλά το αποτέλεσμα της γενικής και υψηλότερης νοητικής ικανότητα; Η συμμετοχή των παιδιών σε τέτοιου τύπου προγράμματα, μπορεί να καλλιεργήσει το ταλέντο στα μαθηματικά ή να ευνοήσει στο να ανακαλύψει ένα παιδί ένα διαφορετικό τρόπο αντίληψης και έκφρασης της μαθηματικής ευφυΐας από αυτόν που έχει ήδη υιοθετήσει στο σχολείο;
 Αυτό στο οποίο κατά κύριο λόγο στοχεύουμε είναι να αναδείξουμε την αξία των μαθηματικών ως τρόπο σκέψης. Υπάρχουν παιδιά τα οποία στα πλαίσια της ισχύουσας σχολικής πραγματικότητας δεν αναδεικνύουν τα ιδιαίτερα ταλέντα που έχουν στην συγκρότηση λογικών συλλογισμών και ευρηματικών μεθόδων και ίσως δεν θα τα αναδείξουν ποτέ, με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζονται κακοί μαθητές και να βιώνουν την σχολική περιθωριοποίηση. Μέσα από το πρόγραμμα «Επιστήμη, Τέχνη και Μαθηματικά» παρατηρήσαμε μετά από πολυετή έρευνα ότι τέτοιου είδους παιδιά αναπτύσσουν μια έντονη μαθησιακή δραστηριότητα που προκαλεί έκπληξη ακόμα και στους εκπαιδευτικούς που για αρκετά χρόνια τους είχαν μαθητές. Σε ότι αφορά τώρα παιδιά με ιδιαίτερη κλήση στα μαθηματικά, θα πρέπει να πούμε ότι αυτά χαίρονται όταν ανακαλύπτουν ότι οι στείρες μαθηματικές γνώσεις που περιορίζονται απλώς στην επίλυση προβλημάτων, βρίσκουν την εφαρμογή τους σε προβλήματα της επιστήμης.

Φεύγοντας από το φιλικό και ειδικά διαμορφωμένο χώρο του μουσείου, πώς μπορεί ο εκπαιδευτικός να χρησιμοποιήσει και να αξιοποιήσει την επίσκεψη περεταίρω στη δουλειά του με τους μαθητές;
 Παίρνοντας κατ’ αρχάς την εμπειρία μιας άλλης διδακτικής προσέγγισης. Έπειτα, έχοντας στην διάθεσή του από πλευράς του Μουσείου Ηρακλειδών την δυνατότητα να επικοινωνήσει με κάποιο μέλος της εκπαιδευτικής ομάδας του προγράμματος και να ζητήσει να βοηθηθεί στο έργο του, εφ’ όσον επιθυμεί να εφαρμόσει κάτι ανάλογο στην σχολική τάξη με τους μαθητές του.

Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα του προγράμματος είναι πως καταφέρνει να συνδυάσει την ψυχαγωγία και το παιχνίδι με τη μάθηση και την παροχή της επιστημονικής πληροφορίας, κάτι που συνάδει πλήρως με τις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις. Κατά πόσο όμως είναι εύκολο για τον εκπαιδευτικό να χρησιμοποιήσει το παιχνίδι ως παιδαγωγικό εργαλείο πιστεύετε στο περιβάλλον της τάξης;
Ο άνθρωπος όσο μικρός ή όσο μεγάλος και αν είναι ακολουθεί ευκολότερα τις ανάγκες που ο ίδιος δημιουργεί στον εαυτό του και όχι τις ανάγκες που του επιβάλλουν.
Αυτό έχει γίνει κατανοητό σε μεγάλη μερίδα της εκπαιδευτικής κοινότητας, γι’ αυτό λοιπόν το λόγο αναζητούν διαφορετικές διδακτικές μεθόδους.
Σ’ αυτήν ακριβώς την ανάγκη των εκπαιδευτικών ανταποκρίνεται και το πρόγραμμα «Επιστήμη, Τέχνη και Μαθηματικά» του Μουσείου Ηρακλειδών.
Η συμπληρωματικότητα σε πρώτη φάση του προγράμματος με το ισχύον αναλυτικό πρόγραμμα των σχολείων δεν δημιουργεί χρονικά προβλήματα στη ανάπτυξη της τρέχουσας ύλης, αλλά αντιθέτως ενισχύει το εννοιολογικό περιεχόμενο των θεματικών περιοχών που απαιτούνται από το ισχύον αναλυτικό πρόγραμμα.
Στην πλειοψηφία τους τα αλληλεπιδραστικά εκθέματα είναι χαμηλού κόστους, που σημαίνει ότι μπορεί ένα σχολείο να προμηθευθεί αρκετά από αυτά, ώστε να αναπτύξει δραστηριότητες μέσα στη σχολική τάξη, έχοντας πάντοτε στη διάθεσή του την τεχνογνωσία των καθηγητών της εκπαιδευτικής ομάδας του Μουσείου Ηρακλειδών.
Επειδή μια μόνο επίσκεψη στην έκθεση «Επιστήμη, Τέχνη και Μαθηματικά»δεν είναι αρκετή, για τον λόγο αυτό το Μουσείο Ηρακλειδών θέτει στη διάθεση των εκπαιδευτικών την ανοικτή επικοινωνία μαζί του.

Αξίζει να σημειωθεί πως το μουσείο Ηρακλειδών υπηρετεί από το 2004 την τέχνη, την παιδεία και τον πολιτισμό. Εμπνευστές και ιδρυτές του μουσείου είναι ο Παύλος και η Άννα – Μπελίντα Φυρού. Σήμερα το μουσείο έχει μετεξελιχτεί σε διαδραστικό κέντρο εκλαΐκευσης της επιστήμης. Με βασική φιλοσοφία του το τρίπτυχο «Επιστήμη, Τέχνη και Μαθηματικά» υλοποιεί καινοτόμα επιμορφωτικά προγράμματα για μαθητές, εκπαιδευτικούς κι ενηλίκους στο κεντρικό του κτήριο ( Ηρακλειδών 16, Θησείο) καθώς και εκθέσεις έργων τέχνης και εκλαΐκευσης της επιστήμης στο παράρτημά του( Απ. Παύλου 37, Θησείο).
Στο πλαίσιο αυτής της φιλοσοφίας, η Διαδραστική έκθεση «Παίζω και Καταλαβαίνω» προσκαλεί τα παιδιά και τους ενήλικους να έρθουν σε επαφή με την επιστήμη, την τέχνη και τα μαθηματικά, μέσα από το δημιουργικό παιχνίδι με διαδραστικά τραπέζια – εκθέματα.
Η έκθεση λειτουργεί από τον Οκτώβριο του 2014 ειδικά για τα σχολεία και έχει ήδη υποδεχτεί 10.000 μαθητές όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων. Εντάσσεται στο εκπαιδευτικό, διαδραστικό πρόγραμμα «Επιστήμη, Τέχνη και Μαθηματικά» ( εξέλιξη του γνωστού από το 2005 προγράμματος του μουσείου «Τέχνη και Μαθηματικά») και αποτελεί συμπλήρωμα της σχολικής διδασκόμενης ύλης, στην κατεύθυνση της διαθεματικότητας, συνδέοντας τα μαθηματικά με την ιστορία της επιστήμης και της τέχνης, τη φιλοσοφία και τα κλασικά γράμματα.
Το πρόγραμμα «Επιστήμη, Τέχνη και Μαθηματικά» βγαίνει από τα στενά όρια του μουσείου, καθώς σύντομα πρόκειται να μεταφερθεί με τηλεσύνδεση μέσω skype σε απομακρυσμένα σχολεία της Ελλάδας. Η πρωτοβουλία αυτή γίνεται υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, έπειτα από τη θετική γνωμοδότηση του αρμόδιου Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής ότι το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Μουσείου Ηρακλειδών «Επιστήμη, Τέχνη και Μαθηματικά»  μέσω τηλεσύνδεσης πληροί τους επιστημονικούς όρους και τις παιδαγωγικές προδιαγραφές για την παρακολούθησή του από μαθητές.
Η αρχή θα γίνει στη Μήλο, με τη χορηγία της εταιρείας Celestyal Cruises. Η Celestyal ruises, αναγνωρίζοντας την αξία του επιτυχημένου προγράμματος του Μουσείου Ηρακλειδών, επέλεξε να υποστηρίξει την επέκταση του διαδραστικού προγράμματος στη Μήλο, σε συνεργασία με το  Δήμαρχο Μήλου, Γεράσιμο Δαμουλάκη, προκειμένου η τεχνογνωσία του Μουσείου Ηρακλειδών να διατεθεί για τη βελτίωση – αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης των σχολείων του νησιού

 

Last modified: 17/04/2015