Άννα Μαρία Παπαδημητρίου – Το θέμα είναι να μη μείνουμε στην ανεμώνη…

Περιπλάνηση σε απόκοσμα, ονειρικά και υπερβατικά τοπία στο κρυμμένο σύμπαν της καλλιτέχνιδας…                                                                                                                                                                                                 

Η έκθεση της Άννας Μαρίας Παπαδημητρίου «στήθηκε» στο δεύτερο υπόγειο του Αστρολάβου. Σύμπτωση! Αλλά το παιγνίδι των συμπτώσεων ενίοτε γεννά μυστήριο, μαγεία, ψευδαισθήσεις. Κατέβαινα τα σκαλιά και ένιωθα να καταδύομαι σ΄ έναν άλλο κόσμο. Σε ένα κρυμμένο σύμπαν όπου το μακρινό φως μεταμορφώνει χρώματα του βυθού. Δεν συναντήσαμε γοργόνες και αρχαία ναυάγια, αλλά κοράλλια, υφάλους και λαβυρίνθους που μέσα τους κάπου κάπου ζωντανεύουν αρχαίοι μύθοι.
Η Άννα Μαρία Παπαδημητρίου στις καταδύσεις της ταξίδευε ανάμεσα σε κοράλλια, ανεμώνες της θάλασσες, πολύχρωμες, πανέμορφες κι αλλόκοτες ζωές και τις αποτύπωνε στη μνήμη του καλλιτέχνη για να μας τις αποκαλύψει στην έκθεση της, που  πάλι συμπωματικά, συνέπεσε με την Παγκόσμια Ημέρα των Ωκεανών. Ας την ακολουθήσουμε σ’  αυτό το ταξίδι:

Beyond breathing we are a sequence of dives, oil on canvas, 100×180 cm

•  Σε μια διαδρομή 14 χρόνων, βρισκόμαστε από τα ξέφωτα εκείνης της έκθεσης στα κοράλλια του βυθού. Δεν είναι και τόσο σύντομος δρόμος.

Και ο βυθός ένα ξέφωτο είναι. Και το ξέφωτο ένας βυθός. Χαίρομαι που το παρατηρήσατε. Πρόκειται για την ίδια αναζήτηση που επεκτείνεται στο βάθος μιας διαδρομής. Είτε το φανταστούμε σαν κατάδυση είτε σαν προέκταση στο σύμπαν, το ζητούμενο είναι όλα αυτά τα δυνητικά πεδία που υπάρχουν σε αναμονή. Όλες οι ενδείξεις και τα κομμάτια αλήθειας που μας αποκαλύπτονται γιατί εμείς κινηθήκαμε προς αυτά. Ως ευρήματα μπορούν να πάρουν τη μορφή ενός ακαθόριστου κοραλλιού ή μιας θαλάσσιας ανεμώνης που ανοίγει για να διαβάσουμε μέσα της.

Memories and circles of Now , oil on canvas, 170×200 cm

Το θέμα είναι να μη μείνουμε στην ανεμώνη, γιατί αν σας τη ζωγράφιζα θα μέναμε σε αυτή. Επιδιώκω το όποιο ζωγραφικό εύρημα να είναι απλά μια υπόνοια που δίνει χώρο στη δική σας αφήγηση. Αυτό που ονομάζετε κοράλλι υποδηλώνει μια φύση σκληρή και ευαίσθητη την ίδια στιγμή. Έχει ανάγκη φροντίδας και διαφύλαξης. Μιλάμε για την υποκειμενικότητά μας οπότε δεν υπάρχουν σύντομοι δρόμοι. Ο δρόμος διαρκεί όσο και εμείς και κάτι περισσότερο αφού συνδεόμαστε με τους πριν και τους μετά.

In the water where you came from, Oil on canvas, 120×140 cm

•  Ανάμεσα στους λαβυρίνθους των κοραλλιών, φαίνεται ότι συναντάτε την Αριάδνη. Ένα μυθολογικό πρόσωπο με πολλούς συμβολισμούς, πού αντέχουν μέχρι τις μέρες μας. Ίσως στο τώρα πιο επίκαιροι. 

Αναφέρεστε στο έργο που αναζητάει την Αριάδνη. Ίσως όλα τα έργα την επικαλούνται. Η Αριάδνη είμαστε εμείς. Είναι το μέρος του εαυτού μας που τελικά μας δίνει το μίτο. Όχι σα δωράκι για να μας διευκολύνει από την ταλαιπωρία του λαβύρινθου αλλά γιατί έχει ήδη βουτήξει μέσα του, έχει χαθεί κι έχει νιώσει τον ίλιγγο. Είναι αυτή η Αριάδνη που μας εισάγει στο ασυνείδητο. Σε τόπους που θα αναμετρηθούμε με τις γνωστές και άγνωστες, σκιερές αλλά και φωτεινές μας πτυχές. Σε μια τέτοια διαδικασία επαναπροσδιοριζόμαστε και μαθαίνουμε. Διακρίνουμε φωτάκια, μικρά και μεγάλα ξέφωτα. Είναι όλο δικό μας από την αρχή. Είμαστε εμείς η Αριάδνη, ο Θησέας, ο Μινώταυρος και ο μίτος ταυτόχρονα. Εκπληκτικό. Και αν από αυτό βγούμε κατά τι θεραπευμένοι και δυνατότεροι; Ίσως αποφασίσουμε ότι μπορούμε να ζούμε χωρίς βαρβάρους.

From the deep as words we rise, Oil on canvas, 100×100 cm

• Πώς εξηγείτε τις διαφορετικές ερμηνείες που δίνονται στα έργα σας από τους θεατές και επισκέπτες. Να σας εξομολογηθώ ότι πριν βρεθούμε στην έκθεση σας από τις φωτογραφίες πίστευα ότι κοιτάζω λουλούδια.

Είναι το θαύμα της Αφαίρεσης. Ενώνει την προσωπική εμπειρία με κάτι πιο συλλογικό στο οποίο συνδεόμαστε όλοι. Λέτε ότι από την πρώτη εικόνα προσλάβατε λουλούδια, όταν βρεθήκατε εδώ αναγνωρίσατε κάτι άλλο. Είναι ζωντανά τα έργα της Αφαίρεσης, αφήνουν χώρο να δημιουργήσει ο θεατής πάνω τους κάτι δικό του. Στέκονται απέναντι σαν καθρέφτης του ψυχισμού μας. Χωρίς να μας κατευθύνουν σε ένα συγκεκριμένο νόημα, δίνουν μόνο κάποιες ενδείξεις και λένε “ έλα να βρούμε το νόημα μαζί ”. Ο ίδιος άνθρωπος μετά από καιρό μπορεί να σταθεί στο ίδιο έργο και να νιώσει κάτι περισσότερο, κάτι διαφορετικό. Όπως συμβαίνει και με την Ποίηση. Ή με τη Μουσική.

Depths of our provenance, Oil on canvas, 65×150 cm

• Για εσάς που έχετε πραγματική και καλλιτεχνική εξοικείωση με το βυθό, πώς είναι τα χρώματα εκεί κάτω.

Κυριολεκτικά και μεταφορικά αλλάζουν διαρκώς. Αλλιώς φαίνονται στο φως, αλλιώς μια γκρίζα μέρα, αλλιώς στα μεγαλύτερα βάθη. Και εύκολα μπορούν να περάσουν απαρατήρητα.  Θα πρέπει να είσαι σε εγρήγορση για να μην τα προσπεράσεις, να τα φωτίσεις με τη ματιά σου και ύστερα να πλησιάσεις για να βρεθείς αντιμέτωπος με κάτι πιθανά εκστατικό.

Άννα Μαρία Παπαδημητρίου, «Από τα βάθη σαν λέξεις ανεβαίνουμε…»

• Φαντάζομαι την εικόνα μιας μεγάλης ερήμου. Μιας περιοχής που ήταν βυθός και τώρα απλώς μας στέλνει την κόκκινη σκόνη και τα κοράλλια βρίσκονται στα βάθη της άμμου ίσως απολιθωμένα. Τώρα πώς θα βλέπατε αυτές τις αρχαίες θάλασσες.

Ωραία εικόνα δίνετε. Ενισχύετε αυτήν την αίσθηση, ότι δηλαδή κάθε πεδίο περικλείει ευρήματα προς εξερεύνηση. Στο δικό σας βυθό τα ευρήματα έχουν τη μορφή απολιθωμάτων. Κάτι μου λέει ότι θα είσαστε ο πρώτος ενδιαφερόμενος για μια εξερευνητική βουτιά στην άμμο της αρχαίας θάλασσας.

In search of Ariadne , oil on canvas, 120×80 cm

•  Και μιας και μιλήσαμε για τα δικά σας ταξίδια θυμήθηκα κάτι που γράφηκε με αφορμή «τα τοπία της  Φύσης» του Χούμπολντ: «ο πραγματικός ταξιδιώτης κατασκευάζει τους δικούς του προορισμούς».

Δεν τον έχω διαβάσει αλλά θυμάμαι πως μέτραγε το μπλε του ουρανού με ένα κυανόμετρο που είχε φτιάξει ο ίδιος. Ναι, συμφωνώ μαζί του. Κινούμαστε προς την κατεύθυνση ενός τόπου όταν διαισθητικά γνωρίζουμε ότι έχει τις αποχρώσεις που στο παρόν έχουμε ανάγκη. Διαμορφώνουμε τους προορισμούς μας κάθε φορά βάσει των δεδομένων μας, που επαναδημιουργούμε διαρκώς. Σα σκέψη είναι συναρπαστικό. Οι προορισμοί μας δεν είναι σταθερές αλλά εφαλτήρια σημεία που όλα μαζί σχεδιάζουν μια ιδιαίτερη διαδρομή για τον καθένα.

• Οι πρώτες επιρροές. Τι θυμάστε από τα χρόνια που ανακαλύπτατε το ταλέντο σας και την αγάπη για την τέχνη;

Ναι, όταν σκέφτομαι επιρροές, έρχεται ένα λευκό σεντόνι μπροστά μου.  Ίσως όλοι οι καλλιτέχνες να βρίσκονται επάνω του, όλοι έχουν μια θέση. Η σειρά έχει ως εξής. Είμαι δεκατριών και το περιβάλλον διαπιστώνει μια πράγματι αξιοσημείωτη για την ηλικία μου αναπαραστατική ικανότητα που ονομάζουν ταλέντο. Δεν έδωσα σημασία γιατί ως κλίση μου φαινόταν αυτονόητη. Τι σημαίνει ταλέντο; Στα δεκαπέντε ανακάλυψα την Ποίηση και τότε γεννήθηκε η αγάπη για την Τέχνη. Με τους ποιητές που έμπαιναν από το παράθυρο. Αυτό το άνοιγμα σε μια άλλη διάσταση ήταν καθοριστικό και έκτοτε αυτό ήταν που με μαγνήτιζε σε κάθε μορφή τέχνης. Και στη ζωγραφική στεκόμουν όλο και περισσότερο σε έργα που δημιουργούν δυνητικούς χώρους και αισθήσεις. Σίγουρα είχα σταθμούς θαυμασμού σε καλλιτέχνες, μικρή αγάπησα τον Monet, τον Chagall, αργότερα τον Turner, τον Rothko, το Στάμο, τον Σπυρόπουλο, τον Γύζη, τον Richter, τον  Kiefer, τον Beuys,… Κάπως όλοι συνδέονταν σε μία ποιητική και πνευματική διάσταση. Δεν ήθελα όμως να παρατηρήσω κάποιον πολύ, όταν δηλαδή άρχισα να ζωγραφίζω, ειδικά τις εκλεκτικές συγγένειες τις περνούσα ξυστά για να μην επηρεαστώ δημιουργικά. Πείτε το και εμμονή να μη μοιάσω, αλλά νομίζω και από σεβασμό στους μεγάλους δημιουργούς.

Element, oil on canvas, 60×60 cm

• Μιλήστε μας για τον τρόπο δουλειάς σας που σε μένα φαντάζει πολύπλοκος και με αρκετή έρευνα.

Χαμογελάω. Είναι αυτό που φαντάζεστε. Πολυσύνθετη διαδικασία που κι εμένα με κάνει να αναρωτιέμαι γιατί επιμένω τόσο. Τα περισσότερα έργα αλλάζουν χιλιάδες μορφές, κάνουν απίστευτα ταξίδια για να σταθμεύσουν τελικά κάπου. Τα βλέπω να περνάνε μια περιπέτεια, σκεφτείτε το σα διάσχιση ενός άγνωστου, απέραντου πεδίου. Κάθε τόσο ανοίγουν ένα ξέφωτο και κάνουν αναγνώριση τοπίου. Καθρεφτίζονται. Θα ήταν εύκολο αν λέγανε “καλά είμαι εδώ, ας μείνω”. Αλλά συνήθως δεν τους αρκεί και συνεχίζουν. Θέλω δε θέλω τα ακολουθώ. Είναι δύσκολα και έχουν και παράξενα κριτήρια.

Piece from the deep 2 oiloncanvas25x25cm

Με λίγα λόγια έχω μπλέξει. Με αποζημιώνει όμως η ικανοποίηση στο τέλος. Και η συνάντηση με όλους εσάς που έρχεστε και κοιτάζεστε μέσα τους. Να, αυτή ίσως είναι η διαφορά. Αν τα έργα δεν είχαν αποκτήσει συμπυκνωμένη εμπειρία θα μας έδιναν μια επιφάνεια με χρώματα. Αυτά εδώ όμως σου δίνουν βάθος να κοιταχτείς.  Κατά τα άλλα, ως υλικό χρησιμοποιώ μόνο λάδια που άλλοτε τα ρευστοποιώ αυτοσχεδιάζοντας με το έργο σε οριζόντια θέση και άλλοτε τα έχω παραδοσιακά στην παλέτα με το έργο απέναντί μου στον τοίχο. Η εναλλαγή των φάσεων διαρκεί από λίγους μήνες μέχρι λίγα χρόνια. Και πάλι χαμογελάω, θα είχα περισσότερα να πω αλλά ας αφήσουμε και κάτι για άλλη φορά. Σας ευχαριστώ πολύ που ήρθατε ως εδώ και μιλήσαμε ανάμεσα στα έργα.

Piece from the deep, 5oiloncanvas25x25cm

Η έκθεση της Άννας Μαρίας Παπαδημητρίου «Shades from the deep» παρατείνεται ως τις 15 Ιουνίου στη γκαλερί Αστρολάβος.

Last modified: 01/06/2024