Columna Est: Οι στήλες του Κωνσταντίνου Παπαργύρη

Μαρίνα Κανακάκη

Ιστορικός Τέχνης - Μουσειολόγος

«Ο άνθρωπος είναι σαν ένα ναό. Άμα σπάσει η κολόνα, πέφτει, και οι γυναίκες παύουν εκεί να προσεύχονται». JulesRenard

Γιατί δεν θέλησε να ανταλλάξει βλέμματα ξανά;
Πότε αποχώρησε από τις συζητήσεις και απέφυγε τις συναντήσεις;
Τι τον κούρασε στην συναναστροφή με τους ομοίους του;
Αποτραβήχτηκε από τους Άλλους. Οι Άλλοι… Αυτή η Κόλαση του Sartre.
Έτρεξε ίσως μακριά από την ανθρώπινη πολυπλοκότητα. Άφησε τους πάντες εκεί και τον καθένα στο δικό του υπαρξιακό σκοτάδι…
Προσπάθησε μάλλον αρχικά να τους εξηγήσει πως κάπου έξω από την εσωτερική τους σπηλιά, βρίσκεται γαλήνιο φως… Αποπειράθηκε να τους δείξει έναν τρόπο ν’αποσυνδεθούν λίγο από τον εαυτό τους για να προχωρήσουν εκεί που ακόμα μπορούν να ψάξουν την αναζωογονητική έκπληξη.
Ο ίδιος, μέτα από βάσανα και απελπισίες είχε βιώσει τελικά την πολύτιμη αυτή αναπτυξιακή πορεία που ανοίγει σε ομορφότερη Ζωή…
Τους έδειχνε πως να στραφεί η προσοχή τους αλλού, αλλιώς… Για να αισθανθούν πράγματα καθαρά που να μην είναι προβολές των φόβων, των επιθυμιών και του αδάμαστου άγχους τους.
Οι Άλλοι όμως δεν άκουγαν. Ο καθένας υποστήριζε πως ήταν Μόνος. Μα Μόνος εντελώς έμεινε Εκείνος που είχε βρει έναν δρόμο. Από τον οποίο έφυγε. Μόνος. Έφατσε στην Χώρα των απομονομένων εξερευνητών που λαχταρούν να βρούν απαντήσεις – σωτηρίες μέσα σε άθικτα ακόμα μυστήρια…
Συνάντησε εκεί τον Κωσταντίνο Παπαργύρη που ζωγράφιζε Ανθρώπους – Κολόνες ή κολόνες ανθρωπομορφικές…
«Η σειρά που ζωγραφίζω ονομάζεται Columna est. Το θέμα μου ξεκίνησε από μια άρνηση να βλέπω Άνθρωπο…»
Φαντάστηκε λοιπόν τον Παπαργύρη να δραπετεύει αστραπαία από μια σύγχρονη πόλη για να βουτήξει με φόρα σ’ ένα δικό του εικαστικό Κόσμο των Απόντων… Ένας τόπος χωρίς κανέναν πιά…
Κανέναν πιά, παρά τα σημάδια βαθιά ριζωμένα, αποτυπωμένα εκεί, από τους κάποτε επισκέφτες. Ναοί και πλατείες… Μαρτυρίες προηγουμένης οργανωμένης παρουσίας…

Γεωμετρικά και στιβαρά κατασκευασμένος, ο ζωγραφικός τόπος αυτός στεκόταν αρκέτα γερός και αυτόνομος για να αποκλείσει κάθε είδους εκπρόσωπου τού ανθρώπινου χεριού και της οραματικής ψυχής που το είχε επινοήσει… Σ’ αυτά τα πρόσφατα έργα του καλλιτέχνη, μπορούσε κανείς να χαθεί σ’ ένα μέρος με σημάδια και μετρήσεις… Σ’ έναν χώρο ο οποίος στηριζόταν μόνο στις κολόνες που τον ορίζανε και τον διαχωρίζανε από όλο το Συμπαντικό Υπόλοιπο. Η Κολόνα… Δυναμική και θεμελιώδης… Σ’αυτό το σκηνικό, η Κολόνα έβρισκε μια εικαστική ευκαιρία να ερμηνεύσει τους κατ’ εξοχήν συμβολικούς ρόλους της… Άξονας που μεταξύ άλλων ένωνε την Γή και τον Ουρανό… Κλασική και σταθερή. Σημείο αναφοράς και Πύλη έμπνευσης που θα λειτούργησε ως «θέμα-στηρίγμα» για τον Παπαργύρη.
«Ζωγράφιζα όλο χώρο, χώρο, χώρο, χώρο… Αλλά μετά; Μέτα άρχισα να νιώθω μοναξιά. Ήθελα να μιλήσω… Πού να μιλήσω; Στην κολόνα; Άρχισα να ενδιαφέρομαι πάλι για τον άνθρωπο. Άρχισα να το ξανά αγαπώ. Και η κολόνα άρχισε να βγάζει χέρια… Και τα έργα είναι αυτά που δείχνω τώρα. Θα έχει συνέχεια αυτή η δουλειά. Θα ξαναζωγραφίσω ανθρώπους».
Ο Άνθρωπος του Παπαργύρη για την ώρα βρίσκόταν σε μια μεταβατική κατάσταση, ακόμα σφιγμένος και ελεγχόμενος από την άκαμπτη κολόνα – κορσέ που εμπόδιζε κάθε πιθανή ψυχική αιμοραγία. Ζουρλομανδύας η Κολόνα! Και επίδεσμο μαζί… Ανυπομονούσε να απελευθερωθούν τα χέρια του μήπως σκάψει ξανά Μέσα του, αλλά μόνο ύπο έναν όρο: να επανεξετάσει το νόημα των αναμνήσεων… Σαν απολιθώματα να τον διδάσκουν κάτι ουσιαστικό. Κάτι που διακρίνεται καλύτερα σε λευκό φόντο.
«Βρήκα μια τεχνική… Ένα μείγμα που όταν στεγνώνει το περνάω μ’ ένα πανί βρεγμένο. Η τέμπερα φεύγει, μένει το ακρυλικό και βγαίνει αυτή η αίσθηση τριμμένου…»
Ελάχιστα και αυστηρά χρώματα για φιγούρες σαν σήματα που τρυπώνουν μέσα στο άδειο μουσαμά… Η οπτική εισαγωγή στο τελάρο μοιάζει αντιφατική προειδοποίηση. Στατικές και σίγουρες κολόνες παραδόξως εμφανίζουν σβησίματα, ξυσίματα και ενεργητικά τριψίματα. Χωρίς ήχο, χωρίς κίνηση, περασμένες ημιτελείς καταστάστασεις αντιλάλουν ακόμα… Το Μέσα διατυμπανίζεται όσο υπάρχουν ίχνη ανοιχτών πληγών σαν χαρακιές στα κύτταρα…
Και ενώ οι ρηχές ψυχές παραμένουν τρύπιες κολόνες σαν σωλήνες, οι άνθρωποι που στριμώχνονται στο καλλιτεχνικό κόσκινο του Παπαργύρη ξαναγεννιούνται μάστοροι και δημιουργοί, ικανοί να σμιλεύσουν την σωστή πλευρά της εμπειρείας-πέτρωμα για να φανερωθεί μια πολύτιμη όψη της.