Στο Λαβύρινθο της Βιβής Ζώη

Γράφει ο Απόστολος Ζιώγας, βιολόγος

‹‹ Τα πράγματα λάμπουν με μια λάμψη ασυνήθιστη,
αλλά ταυτόχρονα μας φαίνονται να επιπλέουν ˙
όλη η πραγματικότητα βρίσκεται σε
εκκρεμότητα μέσα στο μη-είναι ››

Jean-Paul Sartre¹

Φέτος το καλοκαίρι, η ζωγράφος και γλύπτρια Βιβή Ζώη (Vivi Zoi) παρουσίασε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών την 7η ατομική της έκθεση: πρόκειται για 50 γλυπτές συνθέσεις, οι οποίες είναι κατασκευασμένες από διάφορα ετερόκλητα υλικά (όπως σίδερο, ξύλο, μέταλλο, κ.ά.) και αφορούν τόσο παραστατικές εικόνες (βλ. για παράδειγμα την ασημένια φιγούρα που αναπαριστά την ‘’Προσδοκία’’ ή την ‘’Μαύρη Γυναίκα’’) όσο και αφαιρετικές μορφές ( βλ. ενδεικτικά τη ‘’Θυσία’’ ή τον ‘’Κροκόδειλο’’), μορφές εν γένει που αποδίδουν ορμητικά μια ποικιλία εννοιών, όπως το ανοίκειο, η αλλοτρίωση, κτλ.
Η τέχνη της Zoi χορηγεί στα αντικείμενα μια παραμονή και στους ανθρώπους μια διαμονή εν μέσω των αντικειμένων, επομένως παράγει χώρο συνολικά, θα λέγαμε, προσλαμβάνοντας την γλυπτική – αλά Heidegger – ως ‘’ενσάρκωση τόπων’’ καθότι κάθε πράγμα παραπέμπει στη συνάφειά του ( π.χ. το σφυρί παραπέμπει στη σφυρηλάτηση).
Τα γλυπτά, μη καταναλώνοντας ύλη, στέκουν με ηρεμία πάνω από κάθε χρονική φθορά για να επαληθεύσουν κείνο για το οποίο κάνει λόγο ο Heidegger ² όταν λέει πως «η αλήθευση του καλλιτεχνήματος ως γνώση είναι το νηφάλιο εμμένειν μέσα στον ανησυχαστικό χαρακτήρα τής μέσα στο καλλιτέχνημα συμβαίνουσας αλήθειας» – σα να θέλει η Zoi να μας μετατοπίσει από μια καθημερινότητα εφησυχαστική σε μια αυθεντικότητα αρχέγονη ούτως ώστε να γίνει αντιληπτή πιο εύκολα η ανεστιότητα που χαρακτηρίζει τον σύγχρονο άνθρωπο. Η καλλιτέχνιδα ενόσω αντιτίθεται σθεναρά στο πνεύμα του κομφορμισμού, το πολιτιστικό φορτίο που κουβαλά αντιπαρέρχεται το νωχελικό πνεύμα εκείνων των φιλότεχνων που χειραγωγούμενοι απωθούν κάθε διάθεση για κατανόηση˙ άλλωστε, η χρησιμοθηρική διάθεση των τελευταίων αφαιρεί από τους ανθρώπους τη δύναμη να εντρυφήσουν πνευματικά σε μορφώματα καλλιτεχνικά δίχως άμεσο όφελος πρακτικό. Η Vivi επιθυμεί να μας υπενθυμίσει ότι δεν μπορούμε να γνωρίσουμε παρά μόνο αντικείμενα, γι ᾿ αυτό και προσπαθεί να συντηρήσει το εφικτό μέσω μιας ιδιάζουσας πλαστικότητας, η οποία επιμένει να απαιτεί – από το κοινό – μια αθωότητα αντι-ρεαλιστική.
Λειτουργώντας σαν νεογέννητο σ ᾿ έναν κόσμο απάνθρωπο, η Vivi Zoi ζητά να είναι ανθρώπινη, στο βαθμό που νιώθει ότι υπάρχει κάτι από τον καθένα μέσα σε όλους και κάτι από όλους μέσα στον καθένα. Δεδομένου ότι ο Κίρκεγκωρ έγραψε κάποτε πως : «Μπήγεις το δάχτυλο στο χώμα για να καταλάβεις από τη μυρωδιά σε ποια χώρα είσαι. Εγώ μπήγω το δάχτυλό μου στην ύπαρξή μου, δεν μυρίζει τίποτε. Πού είμαι ; Ποιος είμαι;», μήπως εντέλει το πολυποίκιλο των στοιχείων που επεξεργάζεται η Zoi , ένας λαβύρινθος δηλαδή από τα πιο ετερόκλητα υλικά, σκοπό έχει να μας υποδείξει όχι μια διέξοδο, αλλά τους δρόμους που δεν οδηγούν πουθενά;