Ρεμπέτικο μπλουζ…στο Παρίσι

Βρισκόμαστε στο κέντρο Halles του Παρισιού. Την αλλοτινή αυτή «κοιλιά» της γαλλικής πρωτεύουσας, όπως την αποκάλεσε χαρακτηριστικά ο Εμίν Ζολά στο ομώνυμο μυθιστόρημά του (1873).
Από το 1970, η ίδια αυτή περιοχή, κοιλιά και καρδιά του Παρισιού, θα μετατραπεί σ ’ένα υπόγειο εμπορικό κέντρο με σινεμά και χώρους διασκέδασης και ψυχαγωγίας. Επίσης, με είσοδο για πέντε γραμμές του μετρό όπως και για τις τρεις γραμμές του τρένου, ο χώρος μετατρέπεται σε ένα συνεχές πέρασμα, με μια συνεχή κινητικότητα ανθρώπων προς όλες τις κατευθύνσεις, προς όλους τους προορισμούς.
Εκεί θα αναζητήσουμε τη Μουσική Βιβλιοθήκη του Παρισιού (Médiathèque Musicale de Paris), όπου πραγματοποιήθηκε η έκθεση Blues & Ρεμπέτικο από τις 23 Σεπτεμβρίου έως τις 31 Οκτωβρίου. Μια έκθεση συνάντηση. Δύο ειδών μουσικής, δύο κόσμων…
Τα μπλουζ και το ρεμπέτικο. Από διαφορετικά σημεία του πλανήτη, αρχές του περασμένου αιώνα, έκαναν τη διαδρομή τους, τραγούδησαν τις αληθινές ζωές των ανθρώπων, τα απολύτως «γήινα» συναισθήματα και πάθη, καθιερώθηκαν, γέμισαν ιστορία, εξώφυλλα, αφιερώματα, θαυμαστές και κληρονόμους…και ήρθαν πλάι πλάι στην «κοιλιά» του Παρισιού, για λίγες μέρες, να μας θυμίσουν την ιστορία τους και ακόμη περισσότερο τα κοινά του σημεία.
Στην αίθουσα με την ονομασία «ήχος και ανακάλυψη» (écoute et découverte), κατά τη διάρκεια της έκθεσης, μας περίμενε μια ρεμπέτικη ιδέα με τα πορτρέτα των πρωτομαστόρων του είδους, εξώφυλλα δίσκων, κάποια μουσικά όργανα, βιβλία και αφιερώματα. Και όλα αυτά πλάι σε μουσική Blues.. με τους αντίστοιχους αντιπροσώπους της, εξώφυλλα άλμπουμ και σχετικές υποσημειώσεις. Και για τα δύο είδη υπήρξε αναφορά στην εξέλιξη τους μέσα στο χρόνο, στην αναδιαμόρφωσή τους, από το παράνομο στο αποδεκτό, από το αμφισβητήσιμο στο αναγκαίο, σαν κομμάτι μνήμης, με πληθώρα συναισθημάτων. Κάτι που καταφέρνει πάντα καλά η μουσική…

Η αναφορά στο ρεμπέτικο αρχίζει με την εικόνα του Βασίλη Τσιτσάνη, ως ο βασικότερος αντιπρόσωπος του. «Η μουσική του και το ταλέντο του, σημάδεψαν την ιστορία της Ελλάδας», διαβάζουμε στη σημείωση μπροστά από το εξώφυλλο του δίσκου «Συννεφιασμένη Κυριακή» της δισκογραφικής εταιρίας Columbia. Θα ακολουθήσει ο Γιάννης Παπαϊωάννου, ο Μάρκος Βαμβακάρης, η Ρόζα Εσκινάζι ως η πιο δημοφιλής Μικρασιάτισσα τραγουδίστρια του ρεμπέτικου τραγουδιού, η Σωτηρία Μπέλλου ως μία από τις σημαντικότερες ερμηνεύτριες με τις ιδιαίτερες φωνητικές αποχρώσεις της, ο Παναγιώτης Τούντας, ο Αντώνης Ντάλγκας, ο Βαγγέλης Παπάζογλου.

Ξεχωριστή θέση και για το αφιέρωμα του Ηλία Πετρόπουλου στο ρεμπέτικο τραγούδι (δεκαετία ’70), ο οποίος και θα βρει καταφύγιο στο Παρίσι στα χρόνια της δικτατορίας. Η δουλειά του θα θεωρηθεί σημείο αναφοράς και θα χαρακτηριστεί ως «βίβλος».
Και κάπου εκεί θα γίνει το πέρασμα στην αμερικάνικη μπλουζ μουσική, που κι αυτή με τη σειρά της από την αρχική απόρριψη θα περάσει στην πλήρη αποδοχή της από την «καλή κοινωνία». Πρόκειται κι αυτή για ένα είδος μουσικής  «με παρόμοιες θεματικές, με πίστη σε μια παραδοσιακή και με ποιητική διάθεση μουσική η οποία εν τέλει θα επηρεάσει σημαντικά και οριστικά τη μουσική ιστορία του τόπου της».

παρισι Συναντάμε ονόματα όπως τον  Elmore James (1918-1963)και τον κιθαρίστα T-Bone Walker (1910-1975) στον οποίο χρωστάμε την ηχογράφηση ενός από τα πρώτα σόλο μπλουζ με ηλεκτρική κιθάρα. Ακόμη τον Memphis Slim (1915-1988) έναν από τους βασικότερους αντιπροσώπους των Chicago Blues, μουσική που συνδέθηκε με την έλευση πλήθων μαύρων μεταναστών από το Νότο και με τη σταδιακή καθιέρωση των ηλεκτρικών μουσικών οργάνων. Ως κοιτίδα των μπλουζ αναφέρεται η περιοχή του Δέλτα που περιλαμβάνει το Μισισίπη,  το Αρκάνσας, την περιοχή νότια του Τένεσι, την Αλαμπάμα κι ένα μέρος της Λουϊζιάνα. Εκεί διαπιστώνουμε μια σημαντική επιρροή της αφρικανικής μουσικής με στίχους συχνά διφορούμενους. Συνεχίζουμε με αναφορά στον Leadbelly (1888-1949) τον οποίο τον γνώρισε στη φυλακή και τον ανέδειξε ο John Lomax (1867-1948). Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στα μπλουζ του Τέξας και των νότιο-δυτικών Πολιτειών, τα οποία φανερώνουν πιο έντονο το στοιχείο της σκλαβιάς και είναι α παρισιεπηρεασμένα περισσότερο από την ισπανο-μεξικανική κουλτούρα. Ακολουθεί η «αυτοκράτειρα» της μπλουζ, η Bessie Smith (1898-1937), η οποία κατάφερε να συνδυάσει όλα τα κυρίαρχα ρεύματα μαύρης μουσικής της εποχής της και η οποία υπήρξε εξαιρετικά δημοφιλής.
Δύο μουσικές λοιπόν, που κρύβουν ρυθμούς αυθεντικούς, εκφράζοντας πάθη, μόχθους κι έρωτες…
Με δυο μεγάλα μάτια «μπλουζ» να μας κοιτάνε από ένα εξώφυλλο δίσκου, ακούμε στα ακουστικά που διαθέτει η αίθουσα το «Δίχτυ» από τη φωνή της Σωτηρία Λεονάρδου για τη ταινία «Ρεμπέτικο» του Κ. Φέρρη (1983) και νιώθουμε κάτω από τα πόδια μας τις αλλεπάλληλες αφίξεις και αναχωρήσεις  μετρό και τρένων…
Οι ιστορίες γράφονται και με μουσική… ρεμπέτικη και μπλουζ!

 Επιμέλεια: Εύα Τζιμούρτα

 

 

Last modified: 17/12/2017